Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesinde Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü tarafından “Yeme Bilimi-Eatoloji” webinarı düzenlendi.
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesinde Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü tarafından “Yeme Bilimi-Eatoloji” webinarı düzenlendi.
İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nihal Büyükuslu’nun konuşmacı olarak yer aldığı çevrimiçi seminerde beslenme, beslenme ve insan besin kaynakları, beslenmeyi etkileyen faktörler, sağlıklı gıdaya ulaşmak, dünyadaki gıda ve beslenme sorunları gibi konulara değinildi.
Konuşmasında sağlıklı, dayanıklı ve sürdürülebilir gıda sistemi ve kalkınma hedeflerine de değinen Büyükuslu, gıda ve beslenme sorunları çözülmeden belirlenen hedeflere ulaşmanın da mümkün olmadığına dikkat çekti.
Büyükuslu, yaşamın sürdürülmesi için beslenmenin önemine değinerek sorumlu tüketiciler olmamız gerektiğini söyledi.
Büyükuslu; Eatoloji Türkiye için yeni bir kavram. Eatoloji-Yeme Bilimi beslenme, gıda ve sağlık ilişkisi boyutuyla bakılması gerekiyor. Bu konu için tek bir bilim konunun yeterli olması mümkün değil. Dolayısıyla Eatoloji çok kapsamlı bir konu. Japonya’da G20 SUMMIT 3.Eatoloji Forum’una katılmıştım. Bu kavramla orada tanışmış oldum.
Eatoloji-Yeme Biliminin kapsadığı konular ise şunlardır: Temiz dünya (toprak, su, hava), Doğru üretim (bitkisel ve hayvansal gıda kaynaklarının üretimi), Üretimden tüketime giden yol (karbon ayak izi), Besin hazırlanması, Beslenme-Diyet-Metobolizma, Beslenmenin çıktıları (sağlıklı beden, uzun ömür, kaliteli yaşam), Gelenekten geleceğe sürdürülebilir beslenme ve gıda sistemleri.
Beslenme tüm canlılar için en temel ihtiyaçlardan biridir. İnsanlık tarihi boyunca beslenme-yaşam ilişkisinin sürdürülmesi sosyo-kültürel, çevresel, dini ve ekonomik birçok faktörün etkisi altında gerçekleşmiştir.
Peki, beslenme nedir? Beslenme vücudun büyüme ve gelişmesi, hücrelerin yenilenmesi ve metabolizmanın çalışması için gerekli enerji, makro ve mikro besin öğelerinin yeterli miktarlarda alınarak vücutta kullanılmasıdır.
Optimal beslenme: Vücudun ihtiyaç duyduğu kadar besin alımı
Yetersiz beslenme: Günlük enerji ve besin öğeleri gereksiniminin altında besin alımı
Aşırı beslenme: Günlük enerji ve besin öğeleri gereksiniminin üzerinde kalan besin alımı
Eatoloji Fazları 5 grupta değerlendirilebilir.
Bireysel Faz: Birey, besin, yeterli miktar, sosyal gelişme, anında kullanım
Grup Fazı: Belirli bir popülasyon, yeterli miktar, medeniyetin başlangıcı, günler içinde
Toplum Fazı: Bölge bazlı yaşam, miktar, kalite ve depolama, tarım toplumu, 1-10 yıllık süreçler
Ulusal Faz: Ulus düzeyinde modern topluluklar, ülkedeki tüm besin kaynakları, miktar, kalite ve ölçek, endüstri toplumu, yüzyıllık süreçler
Global Faz: Toplumun geleceği, tüm dünya, global kaynaklar, miktar, kalite ve ölçek, uzun yaşam ve sürdürebilirlik, bin yıllık süreçler
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri küresel hedefler olarak ele alınmaktadır. Sürdürülebilir bir yaşam için insanoğlunun temel gereksinimlerinin karşılanmasının riske girmiş olmasına ve küresel boyutta dengesiz bir dağılım sergilemesine “Dur!” demek, böylelikle de dünyanın geleceğini koruyabilmek için Birleşmiş Milletler (UN/BM) üyesi devletler, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri çağrısı yapmıştır. Bunların arasında; Yoksulluğa Son, Açlığa Son, Sağlıklı Bireyler, Nitelikli Eğitim, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Temiz Su ve Sanitasyon, Erişilebilir ve Temiz Enerji, İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme, Sanayi, Yenilikçilik ve Altyapı, Eşitsizliklerin Azaltılması, Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar, Sorumlu Tüketim ve Üretim, İklim Eylemi, Sudaki Yaşam, Karasal Yaşam, Barış, Adalet ve Güçlü Kurumlar ve Amaçlar İçin Ortaklıklar yer almaktadır.
Gıda ve Beslenme Sorunları çözülmeden bu stratejik hedeflere ulaşmak mümkün değildir. Hedefler; Gıda varlığı, Gıda kalitesi, Sürdürülebilir gıda, Beslenme şekilleri, Beslenme ilişkili hastalıklar, Yaşam süresi, Beslenme hakkı, Gıda atıkları, Toplam tüketici nüfusu.
O halde Eatolojiyle bu sorunlara biz nasıl çözüm bulabiliriz? Hangi aşamada bu sorunların çözümlerini oluşturabiliriz? Eatoloji’de en önemli kavramlardan biri beslenmeyi farklı fazlarda görmemiz. Birincisi Yeme Öncesi(Tüketici, Gıda Kalitesi, Gıda niteliği, Gıda bileşenleri, Mevsim), yemeden önceki faz. İkincisi Yeme( Nerede, Miktar, Beslenme modeli, sıklık, yeme hızı, yeme sırası, sıcaklık), yeme esnasındaki fazlar. Diğeri de Yeme sonrası(Çıktılar, Beden sağlığı, Ruh sağlığı, Sağlıklı yaşlanma ve uzun ömür), yemeden sonraki durum.
Dünya nüfusunun 2050 yılı itibarıyla 10 milyara ulaşacağı öngörülmektedir. Her bir bireyin sağlıklı gıdaya ulaşması mümkün mü? sorusu önem arz etmektedir. Bu anlamda gıdanın sadece üretilmesi yetmiyor. Tüketiciye ulaşıncaya kadar geçirdiği süreçler var. Bu süreçler içinde gıdanın herhangi bir biyolojik, fiziksel ve kimyasal özelliklerini kaybetmeyecek şekilde tüketiciye ulaşmalı. Bunu gıda güvenliği kapsamı altında inceliyoruz.
Gıda güvenliği; gıdaların işlenmesi, hazırlanması, depolanması ve son olarak tüketiciye sunulması süreçlerinde; gıda kaynaklı hastalıklara neden olan byolojik, fiziksel ve kimyasal etkenleri önleyecek tedbirlerin alınmasıdır.
Gıda güvencesi; bir toplumun beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli miktarda ve ulaşılabilir gıda maddeleri üretme yeteneği ve üretilen gıdalara erişiminin sürekliliğinin sağlanmasıdır.
Gıda egemenliği ise; gıda üreten, dağıtan ve tüketen insanların gıda üretimi ve dağıtımının mekanizmalarını ve politikalarını kontrol etmesi gerekliliğidir.
Gıda sistemleri üzerinde artan bir baskı mevcuttur. Bu anlamda sağlıklı gıdaya ulaşmak için besin hazırlama biçimlerinin, ortamlarının ve aletlerinin kapsamlı olarak ele alınması gerekmektedir.
Hepimiz birer sorumlu tüketici olmalıyız. Gıdanın haşatından perakende seviyesine kadar kaybolan kısmi gıda kaybı; tüketici veya perakende seviyesinde israf edilen kısım gıda atığı olarak ifade edilebilir. Şayet şu anda küresel olarak kaybedilen veya israf edilen gıdanın sadece dörtte biri kurtarılabilseydi, dünyadaki 870 milyon aç insanı doyurmak mümkün olacaktı.
