31 MAYIS DÜNYA TÜTÜNSÜZ GÜNÜ

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 1987 yılından beri her yıl 31 Mayıs tarihinde “Tütünsüz Bir Dünya Günü” adıyla bir tema belirleyerek, tütün ürünlerinin zararlarına dikkat çekmek, toplumlarda bu konuda farkındalık yaratmak amacıyla etkinlikler düzenlenmektedir. Bu yılın teması ‘Tütün Ürünü Kullanımını Bırak’ olarak belirlenmiştir.

Tütün ürünü (sigara, nargile, elektronik sigara, sarmalık tütün, maraş otu, pipo, puro vb.) kullanımı nedeniyle dünya genelinde her yıl 8 milyon insan yaşamını yitirmektedir. Yaşamını kaybedenlerin yaklaşık 65.000’ini masum çocuklar oluşturmaktadır.

Aralarında derneğimiz üyesi bilim insanlarının da bulunduğu ve dünyada yapılmış tütün kullanımı ile Covid-19 ilişkisini ortaya koyan makaleleri inceleyen derlemelerde, sigara içen kişilerin Covid-19 hastalığına yakalandığında hastalığı 2 – 2.5 kat daha ağır geçirdiğini, ağır Covid geçirmekle tütün kullanımının birebir ilişkili olduğu ortaya konulmuştur. Aynı yazıda, pandeminin başında sigara ve tütün ürünlerinin Covid-19 ‘a iyi gelebileceğini söyleyen yazıların hemen hemen tamamının tütün endüstrisi sponsorluğunda olduğu tespit edilmiştir. Bu durum tütün endüstrisinin dünyayı kasıp kavuran, dünyada 168 milyon insanın hastalanmasına ve 3,5 milyon insanın ölümüne neden olan bir pandemiden bile kar etme peşinde olduğunu göstermektedir.

Pandemi döneminde yaşanan kapanmalarla, dünyada olduğu gibi ülkemizde de daha önceki yıllarla karşılaştırıldığında sigara bırakma polikliniklerine başvuruların azaldığı, sigara bırakma müdahalelerinde aksamalar olduğu gözlenmiştir. Tüm sağlık kuruluşlarında sigara bırakma polikliniklerine yeniden öncelik verilmesi ve nikotin bağımlılarının etkin bırakma yöntemine ulaşımın arttırılması gerekmektedir.

Elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünleri de aslında birer tütün ürünüdür. Bu yeni nesil ürünleri pazarlayan tütün endüstrisinin ana hedef kitlesini oluşturan gençlerde elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünleri kullanımındaki artış endişe vericidir. Tütün kullanımı ile akciğer hastalıkları arasındaki ilişki bilimsel verilerle net olarak ortaya konmuşken, tütün endüstrisi tarafından zarar azalttığı iddia edilen elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünlerinin de geleneksel tütün ürünlerine benzer sağlık risklerini taşıdığı her geçen gün daha iyi anlaşılmaktadır. Ülkemiz tarafından 2004 yılında imzalanan Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi gereğince sözleşmeye taraf ülkeler sadece tütünle değil nikotin bağımlılığı ile bütünüyle mücadele etmelidir. Tütün ürünlerine ilişkin yasal düzenlemeler yapılırken, toplum sağlığını tehdit eden sigara ve diğer tütün mamulleri kategorisine girmeyen yeni nesil nikotin ürünlerinin (ısıtılarak kullanılan nikotin ürünleri, elektronik sigara, vb.) üretimine, ithalatına ve satışına geçit vermeyen kararlılığın sürdürüleceğine dair inanç giderek gelişmektedir.

Tütün ürünü kullanan herkese pandeminin olumsuz etkilerinden korunmak için ‘bugün tütün ürünlerini bıraktığınızı kendinize ve çevrenize ilan edin!’ uyarıları yapılıyor ve konuyla ilgili sağlık kuruluşlarından destek almaları öneriliyor.

Pasif Maruziyetine Önlem

Ülkemizde tütünle mücadele alanında yürütülen çalışmalar arasında çocuklar ve gençler başta olmak üzere toplumun tamamının tütün dumanından pasif maruziyetinin önlenmesi yer almaktadır.

Sigara dumanına maruz kalma olarak tanımlanan “pasif maruziyet” kişi sigara içmese bile sigara dumanından yoğun olarak etkilenmesi olarak tanımlanmaktadır. Aktif içicilik ve ikinci el maruziyet (pasif maruziyet) kanıtlanmış riskler içermektedir. İkinci el sigara dumanı; lösemi, lenfoma, santral sinir sitemi tümörleri ve karaciğer kanserine sebep olmaktadır. Yapılan araştırmalara göre, pasif maruziyet de akciğer kanseri riskini arttırdığı ortaya çıkmıştır.

Vatandaşların tütün dumanından pasif maruziyetini önlemek ve temiz hava soluma hakkını korumak amacıyla 4207 sayılı Kanun kapsamında tütün ürünlerinin kullanımının yasak olduğu yerlere yönelik, ülke genelinde yaklaşık 1500 denetim ekibiyle 7 gün 24 saat esasına göre denetim ekipleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Rutin denetimlerin yanı sıra, Alo 184 Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi Tütün İhbar Hattı ve Yeşil Dedektör mobil uygulaması üzerinden gelen ihbarlara yönelik de denetimler sürdürülmektedir. Denetim ekipleri tarafından Kanun’un tüm hükümleriyle yürürlüğe girdiği 19 Temmuz 2009 tarihinden bu yana ülke genelinde 22.852.971 denetim yapıldı. Bu denetimler sırasında Kanun hükümlerine uyum konusunda ihlal tespit edilen işletmelere ve ihlalde bulunan kişilere yönelik 313.008.491 TL idari para cezası uygulandı.

Yürütülen koruma ve önleme çalışmalarının yanı sıra tütün ürünü kullanan bireyler bırakmaları için teşvik edilmekte ve bırakmak isteyenlere ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı ve sigara bırakma poliklinikleri aracılığıyla destek sağlanıyor. 27 Ekim 2010 tarihinde hizmete açılan ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattında, 7 gün 24 saat, sigara bırakma konusunda uzman danışmanlar tarafından canlı destek sağlanarak, günlük ortalama 4-5 bin arası çağrı karşılanmaktadır. Ayrıca internet sitesi üzerinden destek almak isteyen kişiler alo171.saglik.gov.tr web adresinden birçok hizmete ulaşabilirler. Site üzerinden sigara bırakma takvimi oluşturabilir, sigaranın bütçeye verdiği yükü hesaplayabilir, kararlılık ve bağımlılık testi uygulanabilir. Site, hizmete açıldığı tarihten 30 Nisan 2019 tarihine kadar 3.851.606 kişi tarafından ziyaret edilmiştir.

Bunun yanı sıra toplumu, tütün ürünlerinin zararlarına ilişkin bilgilendirmek, yürütülen çalışmaları kamuoyu ile paylaşmak için havanikoru.saglik.gov.tr web sitesi hizmet vermektedir.

2019 yılı itibariyle toplam 501 sigara bırakma polikliniğinde açıldığı günden bugüne kadar 720 hekim tarafından 2.492.750 kişiye hizmet sunulmuştur. Sigara bırakma tedavisinde kullanılan, ülkemizde geri ödeme kapsamında olmayan ilaçlar sigara bırakma polikliniklerinde hekimler tarafından uygun görülen hastalara ücretsiz olarak temin edilmektedir.

Toplumu bilinçlendirmek, toplum sağlığını korumak, bağımlılıklardan uzak sağlıklı nesillerin yetişmesini sağlamak temel hedeftir. “Tam Dumansız Türkiye” için tütünle mücadele çalışmaları, kararlılıkla ve güçlendirilerek devam etmektedir.

31 Mayıs Dünya Tütünsüz gününde siz de bir adım atabilir, sigara bağımlılığından kurtulabilirsiniz. Sigarayı bırakmak istiyor, fakat bırakamayacağınızı düşünüyorsanız bu süreçte destek alabileceğiniz birçok kurum olduğunu unutmayın. Bağımlılıkların tümü bir hastalıktır ve tedavisi mümkündür.