Yeşil çay, sağlık üzerindeki sayısız olumlu etkisi pek çok bilimsel araştırmaya konu olmuş, nitelikli içeriği ile öne çıkan bir bitkisel besin türüdür.
Yeşil çay, sağlık üzerindeki sayısız olumlu etkisi pek çok bilimsel araştırmaya konu olmuş, nitelikli içeriği ile öne çıkan bir bitkisel besin türüdür. İçeriğinde barındırdığı çok sayıdaki antioksidan ve sağlığa yararlı mikro bileşenler sayesinde vücudun zinde kalmasına, günlük fonksiyonların sorunsuz bir şekilde yerine getirilmesine ve hastalıklara karşı korunmaya önemli faydaları vardır. Bu faydalardan en iyi şekilde yararlanmak adına yeşil çayın düzenli olarak tüketilmesi gerekmektedir. Yeşil çay üretilirken yaş yapraklar, kısa sürede yüksek sıcaklığa tabi tutulur ve tüm oksidan enzimler etkisiz hale getirilir. Bunun sonucunda çay yapraklarında bulunan klorofiller (renk pigmentleri) parçalanmadan kalır ve fermantasyon işlemi yapılmadığı için yapraklar yeşil rengini korur. Daha çok polifenol içeren yeşil çayda, siyah çaya göre neredeyse 10 kat daha fazla C miktarda vitamini mevcuttur. Yeşil çayın ayrıca B1 ve B2 vitaminlerini de içerdiği saptanmıştır. Yeşil çay, siyah çaya göre stres azaltıcı ve rahatlatıcı etkiye sahip aminoasit olan teanini daha fazla içerir. Yeşil çayın sağlıkla bir ilişkisi olduğu inancı 19. Yüzyıla dayanmaktadır. Yeşil çayın sağlığa faydaları genel olarak içerdiği polifenoller ile ilişkilendirilmektedir.
Yeşil çay, her ne kadar lezzetli bir çay türü olsa da molalarda keyif almak için içilecek bir çaydan çok daha fazlasını vadeder. Yeşil çayın bir fincanı bile çok önemli miktarlarda biyoaktif bileşen içerir. Bunlar arasında en önemlilerinden bir tanesi olan polifenoller, vücutta inflamasyonun azaltılmasına yardımcı olarak birçok hastalığa karşı koruyu etki sağlar. Polifenoller arasında yeşil çaya özgü olan ve bu güçlü olumlu etkilerin birçoğundan sorumlu olan bileşen ise kateşinlerdir. Kateşinler, özellikle de yeşil çayda bol miktarda yer alan epigallokateşin gallat adlı kateşin türü, hücre hasarının önlenmesi başta olmak üzere vücutta önemli koruyucu etkileri bulunan doğal antioksidanlardır. Bu antioksidanlar vücutta dolaşan ve kansere yol açan serbest radikallerin uzaklaştırılmasını sağlayarak hücrelerin kanserleşmesinin önüne geçer. Aynı zamanda yeşil çay diğer birçok çay türüne oranla mineral içeriği de yüksek olan bir içecek olduğundan vücudun mikro besin ögelerine olan gereksiniminin tam olarak karşılanmasına yardımcı olur. Yeşil çay, kahve kadar olmasa da içeriğinde önemli bir miktarda kafein barındırır. Bu miktar kafeinin gerginlik ve çarpıntı gibi olumsuz etkilerini göstermeden sağlık açısından olumlu etkilerini sağlaması için ideal miktar olarak tanımlanabilir. Kafein, gün içerisinde daha canlı ve zinde hissetmenizi sağlarken aynı zamanda bilişsel fonksiyonların korunmasına da yardımcı olur. Kafein, beyinde bir inhibitör nörotransmitter olan Adenozin’i bloke ederek dopamin ve norepinefrin gibi nöronları destekleyici nörotransmitterlerin miktarını arttırır. Aynı zamanda ruh halinin iyileştirilmesi, reaksiyon süresinin hızlandırılması ve hafızanın güçlendirilmesi gibi bilişsel fonksiyonların geliştirilmesine ilişkin etkiler sağlar. Kafeine ek olarak yeşil çayda L-teanin olarak adlandırılan ve kan beyin bariyerini geçebilen bir aminoasit yer alır. Bu aminoasit anksiyetenin önlenmesini sağlayan GABA nörotransmitterinin aktivitesini arttırır. Beyinde dopamin ve alfa dalgalarının üretimini de arttırarak bilişsel faaliyetleri güçlendirir, Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklara karşı koruma sağlar.
Yapılan birçok bilimsel araştırmada düzenli olarak yeşil çay tüketiminin yağ yakımını hızlandırdığı ve metabolizma hızını arttırdığı gibi önemli etkiler fark edilmiştir. Bu nedenle yeşil çay tüketiminin kilo kontrolünün sağlanmasını kolaylaştırdığı, kilo vermeyi hızlandırdığı ve obeziteyi önlemeye yardımcı olduğu öne sürülmektedir. Tüm bu olumlu etkilerine karşın yeşil çay, kalori içeriği oldukça düşük olan bir içecektir. Bir fincan yeşil çay yalnızca 2 kilokalori enerji içerir. Sıfıra yakın enerji içeriği barındırması ve zayıflamaya yardımcı olması nedeniyle yeşil çay, zayıflama diyeti uygulayan kişilerin de güvenle tüketebileceği sağlıklı içecekler arasında yer alır. Yeşil çayın önemli etkilerinden bir diğeri ise kronik hastalıklara karşı koruma sağlamasıdır. Yapılan bilimsel araştırmalara bakıldığında birçoğunda yeşil çayın insülin direncini azalttığı ve kan şekeri seviyelerini dengelediği görülmüştür. Bu özelliği sayesinde yeşil çay, diyabet hastalarında kan glukoz seviyesinin regüle edilmesini sağlarken sağlıklı bireylerde de hastalığa yakalanmayı önlemeye yardımcı olur. Dünya genelinde ölümlere en çok neden olan kalp ve damar hastalıklarından korunmak için de yeşil çay oldukça değerli bir besindir. Düzenli olarak tüketildiğinde yeşil çay; kandaki total kolesterol, LDL kolesterol ve trigliserit düzeylerini düşürerek kalp ve damar hastalıklarına karşı önemli bir koruma sağlar. Hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalması ile ortaya çıkan kanser, dünya üzerinde kalp ve damar hastalıklarından sonra en çok ölüme neden olan ikinci hastalık grubudur. Yeşil çayın barındırdığı önemli antioksidan içeriği, hücrelerde oksidatif hasarın oluşumunu önleyerek göğüs kanseri, prostat kanseri ve kolorektal kanserler başta olmak üzere tüm kanser türlerine karşı koruyucu etki sağlar. Bu konuya ilişkin yapılan birçok bilimsel araştırmada da düzenli olarak yeşil çay tüketme alışkanlığı olan bireylerin kansere yakalanma konusunda çok daha düşük bir risk taşıdığını vurgulamaktadır. Yine aynı şekilde kanser tedavisi alan kişilerde de tedavide başarı oranının artırılması ve toparlanma süresinin kısaltılması açısından yeşil çay tüketimi oldukça etkilidir.
Yeşil çayın saymakla bitmeyen olumlu etkilerinden faydalanabilmek için günde 2-3 fincan tüketilmesinde fayda vardır. Fakat bu konuda dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır. Öncelikle yeşil çay, bilinen ve kalitesinden emin olunan markaların ürünlerinden seçilmelidir. Açıkta satılan ve uzun süredir beklemiş olan yeşil çaylar yabancı madde karışımı, nem artışı ve aflatoksin oluşumu açısından riskli olabileceğinden vücutta faydadan çok zarara neden olabilir. Yine aynı şekilde düşük kalitedeki yeşil çaylar aşırı düzeyde florür içerebilmektedir. Düzenli olarak aşırı florür barındıran bu çayların tüketilmesi de yine vücutta çeşitli olumsuz etkilerin gözlenmeye başlamasına neden olabilir. Bilinen markalardan satın alınan yeşil çay, doğru demlenme süresine dikkat edilerek hazırlanmalıdır. Gereğinden fazla kaynatılmış yeşil çayda yukarıda belirtilen biyoaktif bileşenler zarar görebildiğinden istenen olumlu etkiler elde edilemeyebilir. Bu nedenle kaynamaya yakın su içerisinde 5 dakika kadar demlendirilmiş çay, içime hazır hale gelmesi için yeterlidir. Bilinen markalardan temin edilen poşet yeşil çaylar da tercih edilebilir. Sade olarak veya içerisine tercihe göre limon, fesleğen, nane gibi farklı baharatlar da eklenerek tüketilebilir. Pek çok bitki çayı soğuk algınlığına ya da burun tınanıklığına iyi gelse de yeşil yaş bunlar söz konusu olduğunda ilk akla gelenlerden değildir. Buru tınanıklığı anatonmik nedenlerden yani burun eğriliği, kemik ve şekil bozukluklarından kaynaklanıyorsa burun estetiği tercih edilebilir. Kapalı rinoplasti nedir diye merak eden hastalar genellikle burundaki şekil bozukluğuna bağlı olarak nefes alış-veriş, uyku problemi gibi sağlık sorunları da yaşayan hastalar olabilir. Sağlık üzerindeki olumlu etkileri saymakla bitmeyen bir içecek olan yeşil çay, günde 2-3 bardak tüketilebilir. Fakat herhangi bir kronik hastalığı bulunan, hamileler veya ilaç kullanan kişiler düzenli yeşil çay tüketimine başlamadan önce mutlaka hekimlerine danışmalı, hekimlerinin herhangi bir sakınca görmemesi halinde yeşil çay tüketmeye başlamalıdır. Bu nedenle eğer siz de tıbbi açıdan yeşil çay tüketiminizin önünde herhangi bir engel bulunmuyorsa düzenli olarak yeşil çay tüketmeye başlayabilir, sağlığınızı korumaya yardımcı olabilirsiniz.
Yeşil çay ağız ve diş sağlığına iyi gelebilir
Yeşil çayda bulunan kateşinler antibakteriyel etkilere sahiptir ve vücudu çeşitli enfeksiyonlardan korur. Kateşinlerin Streptococcus mutans’ın ağzımızdaki büyümesini engellemede etkili olduğu kanıtlanmıştır. Yeşil çay tüketmek ağız kokusunu da azaltır. Ayrıca yeşil çay ile gargara yapılması dişlerin aşınma riskini azaltır.
Yeşil çay nasıl demlenir?
Demleme yöntemi ile tüketilebilen yeşil çayı ılık olarak tüketmenin daha fazla yarar sağladığı bilinir. Zira kaynamış su yeşil çayda kateşinlerin etkinliğini azaltabilir. Önce fincana yeşil çay yaprakları eklenir. Kaynamaya yakın alınan 1 fincan suya yaklaşık 1 çay kaşığı yaprak eklenir. Yeşil çayın yaklaşık 2- 3 dakika demlenmesi beklenmelidir. ( 5 dakikadan fazla demlenmemelidir) Demlenen çaydaki kateşinlerin tadı ve emilimini artırmak için çaya birkaç damla limon eklenebilir.
