Bakırcılık sanatının adeta anayurdu haline gelen Erzincan tarihte bu alanda çalışmalar yapan ve bakış işlemeciliğine değer katan çalışmalarıyla bu geleneği sürdüren bir haline gelmiş durumda. Erzincan’da bakır sanatına can veren ise bakır üzerine hünerli eller maharetiyle işlenen birbirinden farklı bezeme ve motifler. 2024 Can Erzincan yılında ise bakırcılık sanatı daha çok değer kazanmayı ve beğenilmeyi bekliyor.
Bakırcılık sanatının adeta anayurdu haline gelen Erzincan tarihte bu alanda çalışmalar yapan ve bakış işlemeciliğine değer katan çalışmalarıyla bu geleneği sürdüren bir haline gelmiş durumda. Erzincan’da bakır sanatına can veren ise bakır üzerine hünerli eller maharetiyle işlenen birbirinden farklı bezeme ve motifler. 2024 Can Erzincan yılında ise bakırcılık sanatı daha çok değer kazanmayı ve beğenilmeyi bekliyor. Erzincan’ın en önemli bakır işlemelerinin satıldığı Bakırcılar Çarşısında birbirinde değerli eserler alıcılarını bekliyor. Erzincan bakır sanatına anlam katan olay ise bakırın işlenmiş haliyle değerinin bozulmaması. Bozulmadan da saklanabilen ve belki evlerin odalarını süsleyen belki de hediyelik eşya olarak kullanılan özelliği ile güncelliğini korumaya devam ediyor.
Bakırcı esnafıyla şöyle bir dertleştiğimizde mevsim itibarıyla satışlarının pek olmamasından yakınıyor. 2023 yılında 240-250 TL aralığında satılan bakır işlemeler 2024 yılı itibarıyla 340-350 TL arasında satılıyor. Dolayısıyla zamlı fiyatlar bakır işlemeli ürünlere de yansımış durumda. En çok popüler satılan ürünler ise 6’lı fincan takımı 1.800 TL, İbrik 350-3.500 TL, Şekerlik 350-500 TL, Duvar panosu 350-5.000 TL ve Çaydanlık 800-1.500 TL aralıklarında satılıyor.
Bakırın görünüşü olduğu kadar özel bir faydasının bulunup bulunmadığını sorduğumuzda ise bakır demliklerin marifeti hemen ön plana çıkıyor. Kara demlik çayını aratmaz diyen bakırcı esnafı bakır bileziklerin de romatizmaya iyi geldiğinin söylendiğini belirtiyor. Bakır işlemeli ürün alırken müşteri bakırın marifetine değil daha çok işlemedeki ustalığına baktığını belirten Bakırcı esnafı mevsim itibarıyla işlerin istenilen gibi olmadığını belirtiyor. Bakırcı esnafı yaz sezonuyla birlikte Erzincan’a gelmesi beklenen yerli ve yabancı turistlerini bekliyor.
Erzincan’da Bakırcılık
Bakırcılığın tarihi Erzincan ilinde çok eskidir. Urartu medeniyetleri eserlerini Altıntepe kazılarından anlaşıldığına göre, Urartu döneminde Erzincan bakır işletmeciliği üretimleri Atina pazarlarında aranan mal olarak değer kazanmıştır.
Bakır levha işlemesinin yanı sıra Erzincan ve yöresinde çok çeşitli türde araç-gereç, mutfak eşyası yada hamam takımları yapımında kullanılmaktaydı. Erzincan’dan ülke dışına satılan bakır eşya büyük miktarlara ulaşmaktaydı. Paris, Viyana ve Philadephia uluslararası fuarlarında sergilenen Erzincan yöresi bakır eşyaları büyük ün kazanmıştır.
Günümüzde ise, küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından üretilen mamuller genellikle iç piyasada pazarlanmaktadır. Sektör talep azalması nedeniyle önemli ölçüde zarara uğramış, birçok işyeri kapanmıştır. Bakırcılığın, Erzincan’da eski bir geçmişi vardır. Dövme bakırcılık çok yaygındı. Tepsiler, kazanlar, kaplar, ibrikler, leğenler yapılırdı. Alüminyum ve plastik eşyanın yaygınlaşmasıyla dövme bakırcılık önemini yitirmiş, yerini bakır el işlemeciliğine bırakmıştır. Günümüzde yapılan semaver, tepsi, biblo, tabak, kaşık, şekerlik, sigaralık, kupa, vazo gibi ürünler daha çok süs eşyası niteliğindedir. Bakırcı ustalarına gelen bakır levhalar türlü gereçlerin yardımıyla tepsi, tabak, vazo vb. biçime sokulur. Dövme, çekme, dökme yöntemleriyle biçimlendirilen bakır eşya yine türlü yöntemlerle işlenir. Bezemede çoğunlukla stilize lale, yaprak, narçiçeği, selvi motifleri; hayvan figürleri, geometrik biçimler kullanılır. Bakır süs eşyaları, nikel kaplanmakta veya boyanarak süslenmekte, el işçiliği ile işlenerek yurt içi ve yurt dışına pazarlanmaktadır.
Üretimin yüzde 10’u yurt içinde, özellikle Ege ve Akdeniz Bölgeleri’ne, yüzde 90’ı ise yurt dışında A.B.D., İtalya, Finlandiya, Japonya, Almanya, Fransa gibi ülkelere pazarlanıyordu. Sanat değeri azaldığından önce yurt dışı, daha sonra da yurt içi pazarlar gün geçtikçe zayıfladı. Bu işten gelir sağlayanlar kendi sanatlarına kendileri değer vermeyerek başkalarının değer vermesini beklediler. Bugün bu bilince varan birkaç bakır işletmecisinin sabır ve üstün gayretleriyle Erzincan’da bakır işlemeciliği halen yapılmaktadır.
Yapılan araştırmalara göre bu gün Erzincan’da faaliyet gösteren yaklaşık 8-10 mağazada işleme bakır ve turistik bakır eşya satılmaktadır. (Dörtyol Yer Altı Çarşısı) . Bakır işlemeciliğinde çalışan 40-50 civarında işçi bulunmaktadır. Halen tam kapasite ile çalışma imkânı bulunmayan 3 atölyede turistik bakır ürünleri üretilmektedir.
