2024 Ocak ayından itibaren geçerli olacak olan yeni asgari ücret kararına ilişkin tebliğ Resmi Gazete’nin 30 Aralık 2023 tarihli 32415 sayısında yayımlandı. 27 Aralık 2023 tarihinde Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından alınan karar ile yeni asgari ücret 17 bin 2 TL olarak açıklanmıştı.
2024 Ocak ayından itibaren geçerli olacak olan yeni asgari ücret kararına ilişkin tebliğ Resmi Gazete’nin 30 Aralık 2023 tarihli 32415 sayısında yayımlandı. 27 Aralık 2023 tarihinde Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından alınan karar ile yeni asgari ücret 17 bin 2 TL olarak açıklanmıştı. Milli seviyede tek asgari ücret olarak tespit edilen kararda bir işçinin günlük çalışma karşılığı 666,75 TL olarak tespit edildi. 2024 yılı Asgari Ücret desteği ile 700 TL olacak. Karar 01 Ocak 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek.
Asgari veya diğer adıyla minimum ücret, işçilere yasal olarak ödenebilecek en düşük maaş tutarıdır. Yani, bir işçiye ödenebilecek minimum ücrettir. 2023 Temmuz ayında asgari ücret 11.402,32 TL olarak açıklanmıştı. 2024 yılı için ise asgari ücret net 17.002,12 TL ve brüt 20.002,50 TL olarak belirlendi. Böylece asgari ücrete %49 oranında zam yapılmış oldu. Konut, gıda, ulaşım ve sağlık gibi ihtiyaçların güncel fiyatları, asgari ücretin hesaplanmasında kullanılır.
Asgari Ücret Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Çalışma hayatına dâhil olan kişiler için her yıl belirlenen asgari ücret miktarı merak konusudur. Asgarinin anlamına bakıldığında bu terimin “en düşük” şeklinde tanımlandığı görülür. Asgari, iş sektörü fark etmeksizin çalışanlara ödenen minimum ücret tutarıdır. Bu tutar, yasal olarak belirlendiğinden işverenler çalışanlarına söz konusu miktarın altında maaş ödemesi yapamaz.
Asgari ücret zammı belirlenirken çalışanların temel gereksinimleri göz önünde bulundurulur. Bunlar arasında konut, gıda, ulaşım ve sağlık harcamaları ön plana çıkar. Maaş düzenlemesinde en temel ihtiyaçlara odaklanılarak söz konusu masrafların güncel fiyatları dikkate alınır. Sigortalı çalışanların alabileceği bu en düşük maaş tutarı, yasal belgelere dayandırılarak belirlenir.
Çalışanlara minimum ödenmesi gereken maaş tutarını belirten asgari ücret, günlük olarak belirlenir. Buna göre, günlük ücret üzerinden aylık ve saatlik ödeme miktarı hesaplanır. Çalışma süresi ise standart olarak haftalık 45 saat kabul edilir. Söz konusu 45 saat, haftada 1,5 gün izin yapıldığı varsayılarak diğer günlere eşit olarak dağıtılır. Bu hesaplamaya göre de günlük çalışma saati 7 saat 30 dakikadır.
2023 Aralık ayında ilan edilen ve 2024 Ocak itibarıyla ödenmeye başlanacak olan asgari maaşın brüt günlük tutarı 666,75 TL oldu. Günlük asgari net ücret ise 566,74 TL’dir.
Saatlik asgari ücret hesaplamanın en kolay yolu, günlük asgari ücret tutarını bulup elde edilen tutarı 7,5’e bölmektir. Çünkü Türkiye’de çalışanların günlük çalışma süresi 7 saat 30 dakikadır. 2023 Aralık ayında Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından ilan edilen yeni asgari ücretle beraber, saatlik asgari brüt ücret tutarı 88,90 TL olmuştur. Hesaplamalar ise şöyledir:
Asgari Brüt Ücret (20.002,50 TL) / 30 = Günlük Asgari Brüt Ücret (666,75 TL)
Günlük Asgari Brüt Ücret (666,75 TL) / 7,5 = 88,90 TL
Kısacası 2023 Aralık ayında toplanan Komisyon tarafından ilan edilen yeni zamla beraber saatlik asgari brüt ücret tutarı 88,90 TL olmuştur. Saatlik asgari net ücret tutarı ise 75,56 TL’dir.
Yeni asgari ücret tutarı, Ocak ayından itibaren yürürlükte olacak. Bu ücret belirlenirken gelir vergisi ödemelerinde istisna uygulanmıştır. Söz konusu vergi istisnası uygulaması ile hem çalışanlar hem de işverenler için önemli avantajlar sağlanır.
20.002,50 TL’lik brüt asgari ücretten SGK primi ve işsizlik sigortası primi işçi payları kesilir. 2024 yılı için SGK primi işçi payı (%14) 2.800,35 TL; işsizlik sigortası işçi payı ise 200,03 TL’dir. 2023’te brüt asgari ücrette uygulanan kesinti ise toplam 3.008,38 TL’dir.
Özel sektörde maaş, çalışılan ayın sonunda yatırılır. Yani Temmuz maaşı ay tamamlandığında hesaba yansıtılır. Genellikle içinde bulunulan ayın son günü veya gelecek ayın ilk günü maaş alınır.
Örnek vermek gerekirse 31 Ocak veya 1 Şubat tarihinde yılın ilk maaşı yatırılır. Bu durumda da zamlı asgari ücreti ilk olarak Ocak ayının sonunda yatırılacaktır. Maaş uygulaması ile ilgili bilinmesi gereken diğer bir konu ise resmi tatillerdir. Birçok şirket, maaş günü resmi tatile denk gelirse erken ödeme yapar. Yani ayın son günü hafta sonuna denk gelirse maaş ödemesi Cuma günü ödenir.
Çalışanlara ödenmesi gereken minimum maaş tutarı, her yıl yapılan komisyon toplantısı sonucunda yeniden düzenlenir. Asgari maaş tutarlarının yıllara göre değişimi ise işçilerin temel masrafları göz önünde bulundurularak gerçekleştirilir.
Asgari Geçim İndirimi kısaca AGİ, yasal olarak çalışan kişilerin tabi tutulduğu vergilendirmeye yapılan indirimdir. Çalışması sonucu aldığı maaş vergilendirilen bir işçi, bakmakla yükümlü olduğu kişilere göre Asgari Geçim İndirimi’nden yararlanabilir. Söz konusu indirim için 2007 yılından beri işverenlere devlet tarafından ödeme yapılmaktadır. Bu işlem sonucu işverenin de gelir vergisine indirim uygulanır. AGİ, 7349 Sayılı Kanunu’nun 3. Maddesi gereği Ocak 2022’den itibaren asgari maaş ödemeleri için yürürlükten kaldırılmıştır.
Birçok işletme, çalışanlarına -asgari ücret versin veya vermesin- asgari ücrete göre maaş zammı yapar. Maaş zammı hesaplaması ise şöyle yapılır: Var olan maaş tutarını, artış oranıyla çarpın. Çıkan sayıyı yüze bölün. Sonucu önceki maaş tutarına ekleyin. Yani 20.000 TL net maaş alan bir çalışan, asgari ücret zam oranı kadar zam alırsa yeni maaşı 29.800 TL olur.
Çalışanlara ödenmesi gereken minimum maaş tutarına yapılan zamlar, işverenler için personel maliyetini artırır. İşçilere ödenen en düşük maaş tutarında gerçekleşen artış miktarı farklı ödenekleri de etkiler. Zira çalışan maliyeti hesaplamalarının birçoğu asgari maaş miktarı baz alınarak yapılır. Bu da çok sayıda ödemenin asgari ücretle ilişkili olmasını beraberinde getirir. En düşük maaş ücretlerine yapılan zamla şu alanlarda yapılan ödemeler artar: İşsizlik maaşı, Bireysel emeklilik sigortası için uygulanan devlet katkısı, Evde bakım ve engelli maaşları, Emekli maaşları, İş göremezlik ödeneği, Askerlik borçlanması, Doğum borçlanması, Stajyer maaşı.
Asgari ücret; yaşlılık aylığı ve sigorta primleri gibi ödemelerin belirlenmesiyle doğrudan ilişkilidir. Söz konusu ücretlerde yapılan zam oranı kendi sigorta primini ödeyen bireyleri de etkiler. İsteğe bağlı ödeme yapanlar veya BAĞ-KUR’lular, ücret artışı doğrultusunda daha fazla sigorta primi yatırırlar.
Asgari Ücret Nasıl Belirlenir?
Çalışanlara işverenler tarafından ödenen minimum maaş tutarı, günlük bazda belirlenir. İşçilerin günlük kazancı hesaplanırken ise temel ihtiyaçlara ilişkin güncel piyasa fiyatları dikkate alınır. Belirlenen bu tutar üzerinden saat başı ücret hesaplaması yapılır. Ayrıca iş başı, haftalık veya aylık olmak üzere de minimum maaş ödemeleri ayarlanır. İşverenler, çalışanlarına yapılan güncel düzenlemelere bağlı kalarak verilebilecek minimum maaşı ödemekle yükümlüdür.
Çalışanlara yapılan minimum ücret ödemelerinin belirlenmesinde iş kolu ayrımı yapılmaz. Ayrıca yapılan gerekli maaş ayarlamaları sadece 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olan çalışanları kapsamaz. Bunun yerine her türlü işçinin çalıştığı bütün çalışma kollarını kapsayacak şekilde maaş düzenlemesi yapılır. Yasal olarak faaliyet gösteren tüm iş alanlarında çalışan bireylere belirlenen asgari maaşın ödenmesi zorunludur.
Asgari Ücreti Kim Belirler?
Çalışanlara ödenecek minimum maaş tutarı, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenir. Asgari ücret belirleme görevini üstlenen bu komisyon, her yıl toplanır. Yapılan toplantılar neticesinde belli kriterler çerçevesinde bir sonraki yılın asgari maaş tutarı belirlenerek kamuoyu ile paylaşılır. İlgili komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından tespit edilen üyelerden birinin başkanlığında toplanır. Bahsi geçen komisyonda yer alan kişiler şöyledir: ÇSGB Çalışma Genel Müdürü veya yardımcısı, ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürü veya yardımcısı, Hazine Müsteşarlığı temsilcisi, En çok üye sayısına sahip işçi kuruluşundan 5 temsilci, En çok üye sayısına sahip işveren kuruluşundan 5 temsilci, Devlet İstatistik Enstitüsü Ekonomik İstatistikler Dairesi Başkanı veya yardımcısı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığından asgari maaş konusuyla ilgili dairenin başkanı veya yetkilendirilen bir görevli toplam 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonundan en az 10 üyenin katılımı sonucunda oy çokluğu ile karar alınır. Yapılan oylamanın eşit çıkması hâlinde ise komisyon başkanının bulunduğu tarafın görüşü kabul edilir. Söz konusu toplantılardan çıkan asgari maaş kararı kesindir. Bu karar bilgilere ve belgelere dayandırılarak verilir.
Asgari Ücret Değişikliği Ne Zaman Uygulanır?
Tüm iş kollarında uygulanan asgari ücret, en fazla 2 yılda bir güncellenir. İş kollarının bazılarında asgari ücret, fazla olabilir. Örneğin yer altı iş kolunda faaliyet gösteren bazı işletmeler için asgari ücret, belirlenen asgari ücretin iki katıdır. Söz konusu güncelleme zorunlu olarak yapılır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı öncülüğünde toplanan komisyon, yapılan toplantıların ardından kararını bildirir. Alınan karar doğrultusunda yeni minimum işçi maaşı tutarı, Resmî Gazete’de yayımlanır. Yasal çerçevede ilerleyen bu süreç sonucunda ise alınan son karar yürürlüğe girer.
Asgari maaş tutarında yapılan değişiklik, Resmî Gazete’de yayımlanma tarihi göz önünde bulundurularak uygulamaya konulur. Buna göre ilgili komisyonca belirlenen yeni ücret, kararı takip eden aydan itibaren geçerli kabul edilir. Bu karar, tüm çalışma kollarını ve işçileri kapsayacak şekilde uygulanır. Bu bağlamda işçilere verilen asgari maaştan herhangi bir kesinti yapılması mümkün değildir. Ek ödemeler ve sosyal yardımlar gibi masraflar, asgari maaş tutarından düşülemez.
