Erzincan’ın Kemah ilçesine bağlı Kömür Köyü sınırlarında yer alan ve yaklaşık bin yıllık geçmişiyle dikkat çeken Kemah Kaynak Tuzlası, Türkiye’nin en eski ve en özgün tuz üretim merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor.
Erzincan’ın Kemah ilçesine bağlı Kömür Köyü sınırlarında yer alan ve yaklaşık bin yıllık geçmişiyle dikkat çeken Kemah Kaynak Tuzlası, Türkiye’nin en eski ve en özgün tuz üretim merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor. Kemah ilçe merkezine sadece 7 kilometre uzaklıkta bulunan bu tarihi tesis, 200.000 metrekarelik geniş bir alan üzerine kurulu ve 300’ün üzerinde göletten oluşuyor.
EVLİYA ÇELEBİ’NİN SATIRLARINDA KEMAH TUZU
Kemah tuzu, yalnızca kimyasal özellikleriyle değil, tarihî referanslarıyla da dikkat çekiyor. Ünlü seyyah Evliya Çelebi, Seyahatnâmesinde Kemah tuzuna özel bir paragraf ayırarak şöyle diyor:
“Kardan beyaz ve Hacı Bektaş Veli tuzundan lezzetli tuzdur ki her yerde meşhurdur. Bütün Türkmen diyarından Bingöl Yaylası’na çıkan insanlar, bütün ihtiyaç sahipleri bu Kemah tuzunu alırlar, eşi menendi bulunmayan meşhur tuzdur.”
Bu ifade, Kemah tuzunun yüzyıllar boyunca yalnızca bölgesel değil, aynı zamanda Anadolu’nun geniş bir coğrafyasına hitap eden bir ürün olduğunu gösteriyor. Öyle ki, Osmanlı döneminde Bingöl yaylalarına çıkan Türkmen obalarının dahi ihtiyaçlarını bu tuzla karşıladığı aktarılmaktadır.
Kemah tuzu, tamamen doğal yollarla elde edilen bir ürün olması sebebiyle sağlıklı beslenmeye önem verenlerin de tercih sebebi hâline gelmiştir. Üretim süreci, doğanın sunduğu eşsiz bir dönüşümle başlar. Bölgedeki dağların içinde bulunan kaya tuzu, kar ve yağmur sularının etkisiyle çözünerek yer altı suyu hâlini alır. Bu tuzlu su, yer altında kilometrelerce yol kat ederek arıtılır ve yüzeye saflaşarak ulaşır.
Yüzeye çıkan bu tuzlu su, yaz aylarında geniş göletlere alınarak güneş altında doğal buharlaştırma yöntemiyle kristalize edilir. Bu geleneksel yöntem, tuzun mineral değerini ve lezzetini korurken aynı zamanda katkı maddesi kullanılmadan sağlıklı bir ürün ortaya çıkmasını sağlar. Kristalize edilen tuz, yine güneşin sıcaklığıyla kurutulur ve hijyenik koşullarda paketlenerek tüketicilere sunulur.
Kemah Doğal Kaynak Tuzlası, sadece bir üretim tesisi değil, aynı zamanda yüzyıllardır süregelen bir kültürün, emeğin ve geleneğin yaşayan tanığıdır. Bu yönüyle hem turistik hem de kültürel anlamda önemli bir miras olan tuzla; Erzincan’ın geçmişiyle bugünü arasında kurulan güçlü bir bağ olarak değerlendirilmektedir.
Günümüzde gerek iç piyasada gerekse sağlık ve doğallık arayışında olan tüketiciler arasında hızla yükselen bir marka hâline gelen Kemah Tuzu, geçmişin mirasını geleceğe taşıyan ender ürünlerden biridir. Üretim yöntemleriyle doğaya zarar vermeden sürdürülebilirliğe katkı sunan bu eşsiz tuz, Erzincan’ın yüz akı olmaya devam ediyor.
