Buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllarda bulunan glütene karşı hassasiyet ile gelişen ve bir emilim bozukluğu hastalığı olan Çölyak hastalığı için glüten içermeyen diyet öneriliyor. Çocuk ve yetişkinlerde farklılık gösteren bu hastalığın ilk belirtileri; ishal, kabızlık, gaz, karın ağrısı, kilo kaybı, tekrarlayan ağız yaraları.
Buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllarda bulunan glütene karşı hassasiyet ile gelişen ve bir emilim bozukluğu hastalığı olan Çölyak hastalığı için glüten içermeyen diyet öneriliyor. Çocuk ve yetişkinlerde farklılık gösteren bu hastalığın ilk belirtileri; ishal, kabızlık, gaz, karın ağrısı, kilo kaybı, tekrarlayan ağız yaraları. Çölyak hastalığı; tedaviye dirençli reflü, tekrarlayan karaciğer fonksiyon testleri yüksekliği, tekrarlayıcı pankreatit otoimmün hepatit, steatohepatit gibi bulgular ile ortaya çıkıyor. Çölyak ile birlikte demir, B12 vitamini, D vitamini ve kalsiyum eksikliği, folik asit eksikliğine bağlı anemi, osteoporoz infertilite, dermatit (egzama), miyokardit (kalp kası iltihabı), dilate kardiyomiyopati, yorgunluk, depresyon, psikiyatrik hastalıklar da görülebilir. Çocuklarda görülen belirtilerinden bazıları ise; kusma, ishal, karında şişlik, iştahsızlık, gelişim geriliğidir.
Çölyak hastalığı tanısı nasıl konur?
Çölyak hastalığından şüphelenildiğinde öncelikle spesifik kan tetkikleri ve antikor testleri yapılır. Tetkik ve test sonuçlarının pozitif çıkması durumunda üst endoskopi (gastroskopi) işlemine başvurulur. Vücuda alınan gıda, ince bağırsakta bileşenlerine ayrıştırılıp bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Vücudun yeterince gıda alabilmesi, ince bağırsakta çok sayıda bulunan ve villus çıkıntıları olarak adlandırılan kıvrımlar tarafından sağlanır. Çölyak hastaları, glütenli yiyecekler tükettiklerinde, bağırsak mukozasındaki alerji nedeniyle villus çıkıntıları tahrip olarak azalır ve küçülür. Böylece bağırsak yüz ölçümü gittikçe küçülür ve alınan gıdalar emilemez hale gelir. Bu durum beslenme yetersizliğine ve akabinde hastalığın ortaya çıkmasına neden olur. Üst endoskopi ile 12 parmak bağırsağından biyopsi alınır. Patoloji bu değişiklikleri saptar ve kesin tanı konulur.
Çölyak hastaları hangi besinlerden uzak durmalıdır?
Çölyak hastalığının tedavisi, glütensiz diyet ve takiptir. Çölyak hastaları buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıl içeren besinlerden ömür boyu uzak durmalıdır. İçerisinde glüten bulunan; ekmek, makarna, bulgur, irmik, hamur işi gibi yiyecekleri, paketlerinde “Glüten İçermez” gibi bir ibare olmadıkça tüketmemelilerdir. Fakat çölyak şikâyetlerinden sadece bu ürünleri tüketmeyerek kurtulmak mümkün değildir. Kişi, glüten diyetine çok dikkat ettiği halde şikâyetleri sürebilir. Bu durumun birçok nedeni vardır. Örneğin, ekmek tahtası ve tahta kaşıklar ne kadar yıkanırsa yıkansın içerisine glüten girebilmektedir. Bu nedenle çölyak hastalarının tahta kaşık, kesme tahtası gibi mutfak araç gereçleri yerine, mümkünse başka malzemelerden üretilmiş araç gereçleri kullanmalarını öneririm. Aynı zamanda kozmetik ve kimya endüstrisi de bazı ürünlerde glüteni ham madde olarak kullanmaktadır. Bu yüzden şampuanların, dudak nemlendiricilerinin, kremlerin, vücut losyonlarının içerisinde de glüten bulunabilmektedir. Çölyak hastaları glütensiz kozmetik ürünleri kullanmaya özen göstermelidir.
