Özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde yoğun kar yağışı ve soğuk havaların -30 derecelere kadar ölçüldüğü yerlerde soğuğa maruz kalıpta kendini güvenli bir ortama ulaştıramayan vatandaşlar maalesef donma riskiyle karşı karşıya kalabiliyor.
Özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde yoğun kar yağışı ve soğuk havaların -30 derecelere kadar ölçüldüğü yerlerde soğuğa maruz kalıpta kendini güvenli bir ortama ulaştıramayan vatandaşlar maalesef donma riskiyle karşı karşıya kalabiliyor. Aşırı soğuğa maruz kalmış hastaya/yaralıya yapılacak ilk yardım ya da yapılacak ilk müdahalede şu detaylara dikkat çekiliyor; “Ilık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir. Birden sıcak ortama alınmaz. Islak giysileri varsa çıkarılır ve kuru giysiler giydirilir. Bilinci açıksa ve yutabiliyorsa sıcak içecekler verilir. Elleri ve ayakları doğal pozisyonda tutulur. Eller yumruk yapılmış ve ayaklar büzülmüş ise açılmaya çalışılmaz. Kolları ve bacakları yukarı kaldırılır. Vücudun kaybettiği ısı yavaş yavaş kazandırılır. Donuk yerler ovulmaz, karla masaj yapılmaz, kendi kendine ısınması sağlanır. Su toplamış bölgeler patlatılmaz, bu bölgelerin üstü temiz bir bezle örtülür. Isınma işleminden sonra hala hissizlik varsa bezle bandaj yapılır. 112 Acil Çağrı Merkezi aranır, tıbbi yardım istenir.”
Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve dokulardaki kanın pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşmasıdır. Bu yaralanmalara soğuk ısırığı veya soğuk yanığı da denmektedir. Donma özellikle soğukla temasta kalan açık bölgelerde ve uzuvlarda oluşur. Aynı zamanda donmanın nedeni kan dolaşımını engelleyen giysilerdir. Donmaya maruz kalınması (-13 ºC altında görülmesi) kangrene kadar gidebilen çeşitli belirtilerin görülmesine yol açar. Vücudun donması en çok eller, ayaklar, parmaklar, burun ve kulaklarda meydana gelir. Kulaklar ince olduğundan fazla bir dolaşıma sahip olmayıp, burunlarda genelde soğuktan pek iyi korunamazlar. Eğer vücuttaki ısı kontrolu sağlanmazsa dolaşım azalır ve dokular donmaya başlar. Soğuk ayrıca damarları çevreleyen ve plazmanın damarın dışına çıkmasını önleyen endothelial hücrelerinede zarar verir. Plazmanın kaybıysa, damarın içinde kanın pıhtılaşmasına ve dolaşımın daha da yavaşlama sebebidir. Donmanın ilk işareti olarak, donan kısım uyuşuk ve beyaz bir hal alır ve sonrasında şiddetli bir ağrı başlar. Zaman geçtikçe uyuşukluk artar ve donan bölge hissizleşmeye başlar.
Donmalar dokuda verdiği hasar miktarına istinaden 1. 2. ve 3. derece olarak sınıflandırılırlar.
Birinci Derece Donma; Donmanın en hafif şekİkincilidir. Erken müdahale edilirse hızla iyileşir. Deride solukluk, soğukluk hissi olur. Vücutta uyuşukluk, halsizlik görülür. Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme/karıncalanma hissi oluşur. İkinci Derece Donma; Soğuğun sürekli olması ile belirtiler belirginleşir. Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur. Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar (bül) meydana gelir. Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara (pullanma) dönüşür. Üçüncü Derece Donma; Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır. Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan siyah bir bölge oluşur. 3ncü derece donuk vakasında vücuttaki donma sırası genelde şöyledir; Ayak başparmağı, Kulaklar, Burun, Diğer parmaklar. Donmalardan korunmanın yollarının başında, vücudunuzun merkezini sıcak tutarak dolaşımın azalmasını önleyen giysiler vücudunuzun uç noktalarını da sıcak tutmaktır. Ayrıca önemli noktalardan biri de dolaşımı engelleyecek dar ayakkabılar giyilmemesidir. Soğuk ile temas durumlarında kesinlikle hareketsizlik olmamalıdır. Dolaşımı devam ettirmek için el ve ayak parmakları hareket ettirilebilir ve kolları hızla çevirmek dolaşımı hızlandırmak için iyi bir yöntemdir.
