İnşaat sektörü ekonomiye sağladığı katma değer ve istihdam olanakları ile ülkelerin lokomotif sektörü olma özelliğine sahip bir sektördür. Sektör ekonomiye kattığı olumlu etkilerinin yanı sıra maalesef iş kazalarının yaşandığı bir sektör olmuştur. İş kazalarının önlenebilmesi, kayıpların en aza indirilebilmesi ve sektördeki tüm tarafların bilinçlendirilmesi amacıyla iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ülkemiz açısından önem kazanmıştır.
İnşaat sektörü ekonomiye sağladığı katma değer ve istihdam olanakları ile ülkelerin lokomotif sektörü olma özelliğine sahip bir sektördür. Sektör ekonomiye kattığı olumlu etkilerinin yanı sıra maalesef iş kazalarının yaşandığı bir sektör olmuştur. İş kazalarının önlenebilmesi, kayıpların en aza indirilebilmesi ve sektördeki tüm tarafların bilinçlendirilmesi amacıyla iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ülkemiz açısından önem kazanmıştır. İnşaatlarda iş güvenliğinin sağlanması Avrupa Birliği uyum süreci çerçevesinde yayımlanan yönetmenliklerle yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu mevzuatlar, 20/6/2012 tarihli 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında güncellenmiştir.
Bu yönetmelikler arasında Avrupa Birliğinin 92/57/EEC sayılı Konsey Direktifi esas alınarak hazırlanan “Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”, yapı işyerlerinde alınacak asgari sağlık ve güvenlik şartlarını belirlemektedir. Bu yönetmelikle sektöre yeni bir kavram olarak proje sorumlusu tanımı getirilmiştir. Ayrıca Yönetmelik ile birlikte inşaat işlerine başlamadan önce bildirim yapılması, inşaat projelerinin hazırlık ve uygulama aşamalarında sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirilmesi, her yapı projesine özgü sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik dosyası hazırlanması zorunlu tutulmuştur.
İnşaat sektöründe organizasyonel yapılanma iş sağlığı ve güvenliğinin etkin şekilde sağlanması ve sürdürülmesi açısından büyük önem arz etmektedir. Sektörde birçok taraf birlikte hareket etmekte olup, görev ve sorumlulukların net olarak baştan belirlenmesi ile iş kazaları ile etkin mücadele sağlanacaktır.
Çalışan, işveren, alt işveren, kendi nam ve hesabına çalışanlar, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, proje sorumlusu, sağlık ve güvenlik koordinatörleri ve çalışan temsilcisine ait mevzuat çerçevesinde belirlenmiş görev ve sorumluluklara yer verilmiştir. Belirtilen görev ve sorumluluklar haricinde, iş ve işyeri koşullarının göz önünde bulundurularak detaylandırmaların yapılması fayda sağlayacaktır.
İşverenin Görev ve Sorumlulukları
Çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamak,
Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmak,
İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, denetlemek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak,
Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak,
Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne almak,
Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almak,
Yapı alanının düzenli tutulmasını ve yeterli temizlikte olmasını sağlamak,
Yapı alanındaki çalışma yerlerinin seçiminde; buralara ulaşımın nasıl sağlanacağının ve ekipman, hareket ve geçişler için alan veya yolların belirlenmesini sağlamak,
Malzemenin kullanım ve taşıma şartlarının düzenlenmesini sağlamak,
Tesis ve ekipmanın kullanılmaya başlamadan önce ve periyodik olarak teknik bakım ve kontrollerinin yapılmasını sağlamak,
Çeşitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için uygun depolama alanları ayrılmasını ve bu alanların sınırlarının belirlenmesini sağlamak,
Tehlikeli malzemelerin kullanımı ile uzaklaştırılma koşullarının düzenlenmesini sağlamak,
Atık ve artıkların depolanmasını, atılmasını veya uzaklaştırılmasını sağlamak,
Çeşitli işler veya işin aşamaları için öngörülen sürelerin yapı alanındaki işin durumuna göre yeniden belirlenmesini sağlamak,
Alt işverenler ve kendi nam ve hesabına çalışanlar arasında işbirliğini sağlamak,
Yapı alanındaki veya yakınındaki endüstriyel faaliyetler ile etkileşimin dikkate alınmasını sağlamak,
Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmeliğe ve uyumlaştırılmış ulusal standartlara uygun kişisel koruyucu donanımların bulundurulmasını ve çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlamak,
Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin Ek-4’ünde belirtilen asgari şartları dikkate alarak uygun tedbirleri almak,
Sağlık ve güvenlikle ilgili konularda sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin uyarı, tespit ve talimatlarını dikkate almak.
Sağlık ve güvenlik konularında bir veya daha fazla sağlık ve güvenlik koordinatörü görevlendirmek,
Yapı işine başlamadan önce projenin hazırlık aşamasında, sağlık ve güvenlik planını hazırlamak veya hazırlanmasını sağlamak,
Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği kapsamında bildirim yapılması gereken işlerde bildirimde bulunmak,
İş ve işyeri koşulları göz önünde bulundurularak görev ve sorumluluklar genişletilebilir.
Çalışan Temsilcilerinin Görev ve Sorumlulukları
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılmak, çalışmaları izlemek, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını istemek, tekliflerde bulunmak ve benzeri konularda çalışanları temsil etmek.
Çalışanların Görev ve Sorumlulukları
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmeyecek şekilde çalışmak,
İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek,
Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak,
İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek,
Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak,
Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
