Dini literatürde “Leyletü’l-Kadr” olarak okunan ve Kur’an-ı Kerim’in indirildiği gece olan Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlı olan bir gece olarak idrak ediliyor. Allah’ın insanlara Peygamberler aracılığıyla son hitabı ve son mesajı olarak indirilen Kur’an-ı Kerim dünya tarihinde bir dönüm noktası olan İslamiyet’in temelini teşkil ediyor.
Dini literatürde “Leyletü’l-Kadr” olarak okunan ve Kur’an-ı Kerim’in indirildiği gece olan Kadir Gecesi bin aydan daha hayırlı olan bir gece olarak idrak ediliyor. Allah’ın insanlara Peygamberler aracılığıyla son hitabı ve son mesajı olarak indirilen Kur’an-ı Kerim dünya tarihinde bir dönüm noktası olan İslamiyet’in temelini teşkil ediyor. Kadir gecesinin önemine işaret eden bir hadiste; “Önceki ümmetlerin uzun ömürlü olmaları sebebiyle fazla sevap kazanma imkânına sahip bulunmalarına karşılık Müslümanlara Kadir gecesinin verilmiştir.” der. Kadr suresinde bildirildiğine göre bu gecede Allah’ın izniyle melekler ve Cebrâil yeryüzüne iner ve gece boyunca yeryüzüne barış ve esenlik hâkim olur.
Kadr suresinde verilen bilgilere göre Kur’an’ın mübarek bir gecede Ramazan ayı içinde indirildiğine rivayet olunur. Bu gecenin daha çok Ramazan’ın son on veya yedi gününde tekli gecelerde arandığına dair hadisler yazılmıştır. Ayetler ve hadislerde verilen ipuçları üzerinden Ramazan’ın 27. Gecesi öne çıkmak suretiyle kararlaştırılması sonucu ortaya çıkmıştır. Neticede mübarek Kadr gecesinin ihya edenlerin geçmiş günahlarının affedileceği müjdesi verilmiş bu nedenle İslam âlemi inananları Ramazan’ın son on gününü ibadet ve tefekkür ile geçirmiştir.
Hz. Peygamber’in açıklamaları, müslüman toplumlarda ve özellikle Osmanlılar’da Kadir gecesinin diğer kandillere göre daha büyük ilgi görmesine, bu arada sosyal hayata yansımasına, örf ve âdetlerin zenginleşmesine vesile olmuştur. Divan edebiyatında Kadir gecesi kasidelerin dua kısımlarıyla ramazâniyye, bayramiyye, rubâî ve tuyuğlarda, yeni edebiyatta ise müstakil dinî manzumeler yanında ramazan ve kandillerle ilgili şiirlerle bu gece indirilmeye başlandığından Kur’an’dan bahseden şiirlerde işlenmiştir. Yazılan Ramazan manilerin de okunmasıyla da Türk Halk Kültüründe bu geceye verilen önemi göstermiştir.
Kadir gecesi kutlamalarında Ayasofya Camii etrafında âdeta özel bir folklor ve gelenek oluşmuştur. Fâtih Sultan Mehmed zamanından başlayarak müzeye çevrilişine kadar beş asra yakın bir süre Ayasofya Camii’nde düzenlenen Kadir gecesi kutlamaları, İslâm dünyasında hiçbir camiye nasip olmayan bir ihtişamla yapılagelmiştir.
Minarelere Kadir gecesine has mahyalar çekilmesi, tek minareli camilere “kaftan giydirme” denilen uygulama, Osmanlı ülkesinin Ortadoğu ve Mısır gibi bölgelerinde minarelerde kandil yakılarak bayrak çekilmesi, camilerin iç mekânlarının bu gece daha özenle aydınlatılması, İstanbul’a ait bir özellik olarak mihrap üstünde iç mahya kurulması da bu geceye ait uygulamalar arasındadır.
