Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde bir demirci ustası tarafından üretilen kapı tokmakları motifleri ve çıkardıkları sesleri ile tarihin kapısını meraklılarına aralıyor. Üretilen kapı tokmakları adeta yaşam mücadelesi veriyor.
Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde bir demirci ustası tarafından üretilen kapı tokmakları motifleri ve çıkardıkları sesleri ile tarihin kapısını meraklılarına aralıyor. Üretilen kapı tokmakları adeta yaşam mücadelesi veriyor. Kanyonlarıyla uzun bir vadi görünümünde gizli bir bahçe görünümünde olan Kemaliye’de ilk göze çarpan ve ilçenin temel dokusunu oluşturan ahşap evler ve kapı tokmakları. Tarihten bu yana gelen geleneklere göre bir eve gelen misafir kapı tokmağına göre karşılanıyor. Ev sahibi tokmak sesine göre misafirin kim olduğunu anlayabiliyor. Kapı tokmağının sesi gelenin kadın mı yoksa erkek mi olduğunu haber veriyor. Şayet gelen misafir büyük tokmağı vurur ve sesi tok ve gür çıkarsa erkek misafirin geldiği anlaşılıyor. Daha ince ve sesi az olan küçük tokmak kullanılırsa da gelen kişinin kadın misafir olduğu biliniyor.
Kemaliye’de altı kuşak boyunca demircilikle uğraşan Mustafa Demirci itina ve el yordamıyla yapımına devam ettikleri kapı tokmaklarının gizemli güzelliklerini alıcılarına sunuyor. Orijinaline uygun olarak yapılan tokmaklar kolayına kaçmadan figürler ve oymalarla büyük bir titizlikle yapılıyor. Kullanılan malzeme 1,20 mm kalınlığında DKP sac. Motifler sacın üzerine çizilip keski ve çekiçle kesilip ardından özel eğelerle tesviyeleri yapılıp kenarları temizleniyor. Tokmaklar ocakta ısıtılarak dövülüyor ve kıvrım ve şekil verilerek tesviye ediliyor. Daha sonra düğme denilen bir mafsalla kapıya monte edilir. Yapılan tokmaklar verilen siparişlerle yapılıyor. Yapılan her tokmağın o evin sahibine özgü kişisel bir özellik ve öyküsü oluşturuluyor.
Kapı tokmaklarının birçok motifi bulunuyor. Bu motifler Şaman kültüründen kalma bir geleneği yansıtıyor. Örneğin lamba motifli bir kapı tokmağı ‘Evin ocağı sönmesin. Hayat daim olsun.’ Anlamını veriyor. Kuş motifi ise ev sahibinin gurbette bir yakınının olduğunu ve haber beklediğini ifade ediyor. Sağa sola ayrılan ve kuş kafasını andıran motifler evin Müslüman bir aileye ait olduğunu vurguluyor. Öküz motifi ailenin birlik içinde olduğunu simgeliyor. Yılan motifleri genellikle anahtar delikleri çevresinde bulunuyor ve bu kilide anahtar sokulunca şeytanın o eve giremeyeceğine inanılıyor. Akrep motifi olan kapılarda ise cinin, şeytanın barınamayacağı inancı galip geliyor.
Kemaliye’de 6 kuşaktır kapı tokmaklarını yapan Mustafa Demirci 1996 yılından beri bu mesleği sürdürerek kaybolmayan değerler arasına katıyor. Dükkânında ürettiği tokmaklar adeta kendisine has ayrı bir hikâyeyi anlatıyor.
