Erzincan İl Müftü Vekili Serdar Buğday Ramazan’a ve Oruca ilişkin sıkça sorulan soruları yanıtladı. Buğday oruç kimlere farz, orucun sevabı, orucu bozan haller, aşı orucu bozar mı gibi birçok soruya cevap verdi.
Erzincan İl Müftü Vekili Serdar Buğday Ramazan’a ve Oruca ilişkin sıkça sorulan soruları yanıtladı. Erzincan İl Müftü Vekili Serdar Buğday Ramazan’a ve Oruca ilişkin sıkça sorulan soruları yanıtladı. Sıkça sorulan sorular ve cevapları şöyle;
Ramazan Orucu Kimlere Farzdır?
Ramazan orucu Müslüman, akli ve buluğ çağına ermiş erkek ve kadın Müslümana farzdır. Kadınların özel günleri ve lohusalık dönemleri hariç tüm Müslümanlara farzdır.
Orucu bozan haller nelerdir?
İslam Âlemi şunları saymıştır: Yeme, içme ve cinsel münasebette bulunmak. Kişi oruçlu olduğunu bilerek dışarıdan buğday, arpa ve pirinç tanesi büyüklüğünde herhangi bir maddeyi yutması, yine oruçlu olduğunu bilerek yağmur, kar tanesi gibi suları yutması orucu bozan hallerdir.
Ramazan orucunu bilerek bozmanın hükmü nedir?
Ramazan orucunu bilerek bozarsa hem bozmuş olduğu orucun kazası hem de kefareti gerekir. Bu kefaretle Peygamber Efendimizin (S.A.V.) sünnetiyle tespit olmuştur. Kuran-ı Kerim’deki Zıhâr Ayetinde Peygamber Efendimiz (S.A.V.) kıyas yaparak orucu kasten bozmanın kefaretini belirlemiştir. Bu da köle azadıdır. Günümüzde de köle olmadığı için İslam Âlemi bu şıkkı elemiştir. 60 fakiri giydirmek, 60 fakiri doyurmak, bunlara gücü yetmeyen kişinin ise 2 ay üst üste oruç tutmasıdır. Bir insan niyetlenmiş olduğu orucu tutmazsa, bozarsa hem kazası hem de kefareti gerekir hem de ahirette büyük bir vebali vardır.
Ramazan orucunun Allah katındaki sevabı nedir?
Kutsu Hadis-i Şerife baktığımızda Rabbimiz (C.C.) şöyle buyuruyor: “Oruç benimle kulum arasındadır. Kulum orucu benim için tutmuştur. Onun karşılığını da ben vereceğim.” diyor. Yine Peygamber Efendimiz (S.A.V.) Hadis-i Şeriflerine baktığımızda cennette Rengan isimli bir kapının olduğu, o kapıdan ancak oruç tutanların oruç ehlinin gireceğini buyuruyor. Bu Hadis-i Şerifleri dikkate aldığımız zaman oruç Allah katında kıymetli bir ibadettir. Nefsin tezkiyesidir. Oruç ibadetinin karşılığı cennettir.
Ramazan orucunda seferi sayılabilmesi için şartlar nelerdir? Seferi olması keyfiyetine bırakılır mı?
Orucu bozan hallerden birisi de seferiliktir. İslam hukukuna göre bir kişinin seferi sayılabilmesi için bulunduğu beldeden 90 km uzaklıkta bir yere yolculuk yapması gerekmektedir. Seferilikte orucu bozmak ise kişiye bırakılmıştır. Ruhsattır yani azimet değildir. İsterse tutabilir, isterse bozabilir.
Oruçlu kişinin hastalandığı zaman aldığı tedavi sonucunda orucu kaçar mı?
Oruç tutan biri rahatsızlandığı, hastaneye müracaat ettiği zaman hastanede uygulanan tedaviye göre hüküm değişir. Eğer bu tedavi ağrısını kesmek amaçlı bir ağrı kesici; fitil olabilir, aşı olabilir bunlar yapılmışsa bunlar orucu bozmaz. Ama vatandaşa damardan onu beslemek amacıyla serum verilmişse veyahut bir hap içmesi gerekiyorsa ve bu hap ağızdan mideye gitmişse bu tedaviler orucu bozar. Kişi kendi isteği sonucu bozmadığından kişi sadece kaza eder.
Rahatsız olan kişi doktor onayı olmadan orucu terk edebilir mi? Doktor onayı şart mıdır?
Hastalık hali oruç tutmamayı mubah kılan hallerden birisidir. Orucu tutarak hastalığının artacağını ehli bir kişi söylemişse bu onun için müftünün vermiş olduğu fetva gibidir. Kişi doktorun bu sözü üzerine orucunu tutamayabilir.
Oruç için her gün dil ile niyet şart mıdır?
Hanife mezhebine göre; kalbi kastın niyet için yeterlidir. Oruç tutacak kişinin dil ile bunu ifade etmesine ayrıca gerek yoktur. Ama dil ile bu niyeti de yapmak sünnettir, müstahaktır. Kişinin sahura kalkması bile niyet sayılmıştır. Bizim tavsiyemiz iftar açan vatandaşlarımız için iftarlarını açarken ertesi günün oruçları için niyet etmeleri güzel olur.
Tüm mezhepler için Ramazan Orucu farz mıdır?
Peygamber efendimizin bütün ashabıyla birlikte oruç tutması nedeniyle orucun farziyeti hakkında bir şüphe yoktur. Ramazan’da her mezhep oruç tutar.
Oruçlu eşlerin ilişkileri oruca zarar verir mi?
Evli kişilerin ilişkileri haddi durumu aşarsa orucu bozan hallere sebebiyet verebilir. Peygamber Efendimiz (S.A.V.) Ramazan’da evinde pek bulunmamalarını tavsiye ettiğini görmekteyiz. Yaşlı bir sahabeye de evde bulunabileceğini tavsiye etmektedir. Kişi kendine güveniyorsa hanımıyla birlikte oturması vb. bulunmasında sakınca yoktur. Kişi kendine güvenmiyorsa kişinin hanımından uzak durması gerekmektedir. Oruç halinde ilişki olursa kaza, hem ilişki hem de cinsel münasebet olursa kaza ve kefaret gerekir.
Oruçlu bayanlar özel günlerinde ne yapmalı?
Rabbimiz (C.C.) kadınlara kolaylık olsun diye kadınların o günlerinde oruç tutmazlar, günlük yaşantılarını yaşarlar. Hallerinden temizlendikten sonra oruçlarını kaza ederler.
Ağrı bantları, nikotin bantları gibi şeyler orucu bozar mı?
Ucunun dışından merhem tarzı olup mideye giren cinsten olmayan veya nikotin cinsi bantların hiçbiri orucu bozmaz.
Aşı orucu bozar mı?
İki görüş ayrılığı vardır. Vücuda doğal giriş yolları haricinde yemek yediğimiz ağzımız, kulak, burun, göz gibi doğal girişlerin haricinde vücuda sürülen ilaç nitelikli maddelerin orucu bozup bozmayacağı hakkında bir takım mütalaalar vardır. Ancak günümüzün İslam Âlimlerinin çoğunluğu tedavi amaçlı, ilaç özelliği olan aşıların hiçbiri orucu bozmaz. Ama vücuda besin vermek için, gıdalandırmak için vücudun direncini arttırmak için damardan verilen serum nitelikli aşıların ise orucu bozduğu fikrini sunmuşlardır. Bu konuda fetva vermişlerdir. Bu konunun gündeme gelmesi günümüz hastalığı olan koronavirüs hastalığı için vatandaşlara aşı sırası veriliyor. Bu verilen ilaçlar 6 doza tekabül ediyor. -70 derecede muhafaza edilen ilaç yerinden çıkarılıp sulandırılıyor. Vatandaş gitmediği zaman bu ilaç heder oluyor, zayi oluyor. Oysa ülkemiz bu ilacın her dozu için bir ücret ödüyor. Bundan dolayı özellikle aşılanma vakti gelen vatandaşlara şunu diyoruz; ta Osmanlı’da Fetva-i Aliye’den âlimlerimiz başta olmak üzere tedavi olmak üzere yapılan hiçbir aşı orucu bozmamaktadır. Onun için aşılarını rahatlıkla vurulabilirler.
Astım spreyleri gibi zorunlu kullanılan ilaçlar orucu bozar mı?
Astım spreyi gibi ilaçların sıvı oranları çok az olduğundan, nefes ile akciğerlere yönelik bir tedavi olduğundan dolayı Diyanet İşleri Başkanlığımız Din İşleri Yüksek Kurulu astım spreyinin orucu bozmadığı kanaatiyle fetvayı vermişlerdir. Astım ilacı kullanan hastalar gibi şeker hastalığı olan insülin kullanmak zorunda olan vatandaşlarımızın orucunu bozan haller değildir. Kalp krizi geçiren bir vatandaşımızın kalp sorununu gidermek için kullandığı haplar bile Din İşleri Yüksek Kuruluna göre ağızdan alınıp mideye inmediğinden dilaltında emilip kalp krizini önlediğinden dolayı kullanımı oruca zarar vermemektedir.
Kusmak ve banyo yapmak orucu bozar mı?
Kusmayı İslam Âlimleri ikiye ayırmış. Kişinin kendi isteğiyle ağız dolusu kustuğu zaman orucu bozulur ama kefaret gerekmez, kaza gerekir. Kişi kendi isteği dışında az veya çok kussa orucu bozulmaz. Banyo orucu bozmaz. Ama banyo iftardan sonrasına ertelenebilirse iftardan sonra yapması daha doğru olur. Ancak gün içinde banyo yapması gereken biri ağıza ve buruna su kaçmamasına dikkat ederek vücudunu yıkamasında bir sakınca yoktur. Orucu bozmaz.
Keyfi olarak oruç tutmayıp yerine fidye verilir mi?
Fidye dediğimiz bir müessese vardır. Fidye nedir? Hastalığı devam eden, yaşından dolayı oruç tutmasından dolayı düşkün olan vatandaşlarımız Ramazan’da orucu tutamadıkları zaman fidye verirler. Fidyede Ramazan’da verilen Fıtır sadakasıyla eşdeğerdir. Ama vücut sağlığı yerinde, akıl sağlığı yerinde Ramazan orucu tutması gereken bir kişi tutamadığı günün kazasını yapması gerektiğinden dolayı orucun yerine fidye veremez. Ramazan orucunu tutması lazımdır. Eğer Ramazan orucunu tutamamışsa Ramazan’ın dışında herhangi bir gün onun kazasını yapması gereklidir. Bunun yerine ben Fidye vereyim derse bu Fidyesi geçerli değildir.
Alzheimer gibi özel hastalığı olanların fidyesi verilir mi?
Oruç bozmayı mubah kılan haller sayılıdır ama en başta hastalık sayılır. Bu kişi oruç tuttuğu zaman hastalık ilerleyecek veya uzayacaksa veyahut hastalığı devamlı suretle olup hiç geçmeyen vatandaşlarımız oruç tutmazlar. Alzheimer gibi bir takım hastalıklar bunların içerisindedir. Bu vatandaşlarımız oruçlarını tutamadıkları gününde fidye öderler. Bu da kişilerin maddi durumuna göredir. Yani Fıtır sadakası kimlere bağışlanır. Fıtır sadakası vacip bir ibadettir. Fıtır sadakası; kişinin borcu ve asli ihtiyaçları çıktıktan sonra kişinin hesap miktarı bir mala malik ise ve o malın karşılığında paraya malik ise bu insanlar Fıtır sadakası öderler. Örneğin 80 gram altın veya o altına tekabül eden bir para. Kişi borcunu ve asli ihtiyaçlarını çıkarttıktan sonra elinde öyle bir parası kalıyorsa hem zekât verir hem de Fıtır sadakası verir. Ama kişi borcunu ve asli ihtiyaçlarını çıktığı zaman elinde herhangi bir parası yoksa bu insanlar Fidyede ödemezler. Alzheimer, özel hastalıkları olan oruç tutamayan kişiler eğer maddi güçleri, durumları yerindeyse Fidyelerini öderler. Tutamadıkları oruçları Allah katında tutulmuş gibi makbuldür. Zaten mazeretleri vardır.
Yine Alzheimer gibi iyileşme durumu olmayan kişilerin Fidyelerini velileri öder. Veliden kastımız kimdir? Eğer baba Alzheimer ise oğlu veya hanımı onun yerine fidyesini ödemesi yeterlidir.
Ölmüş çocuğunun fidyesi verilir mi?
Fıtır sadakası Ramazan’da hayatta olan kişiler için verilir. Doğmamış veya ölmüş kişiler için Fıtır sadakası ödenmez. Ödenmesine gerek yoktur.
Fidye Ramazan ayı içinde verilmesi şart mıdır?
Fitre Ramazan’da ödenmesi gereken baş sadakası olarak Peygamber Efendimiz (S.A.V.) tarafından ümmeti Muhammed’e vacip kılınmış bir sadakadır. Peygamber Efendimiz (S.A.V.) bunu buğday, arpa, hurma ve kuru üzümden belirlemiştir. Üzümden bir sâ buğdaydan da yarım sâ olarak belirlemiştir. Diyanet İşleri Başkanlığımız bunu kişilere bir günlük asli ihtiyaçlarını karşılayabilecek miktarı fidye miktarı olarak, Fıtır sadakası olarak belirlemiştir. Bu yılda Diyanet İşleri Başkanlığımızca Fıtır Sadakası 28 TL olarak belirlenmiştir. Vatandaşlarımız bu Fıtır Sadakalarını Ramazan-ı Şerif’in başında, ortasında veya sonunda da verebilirler. Bayram namazından önce Fıtır sadakasının ödenmesi yeterlidir. Ama bir kişi Bayram namazına kadar Fıtır sadakasını verecek maddi bir gücü bulamadıysa Bayramdan sonra da verebilir. Verdiği zaman Fıtır sadakasını yerine getirmiş olur.
Bununla beraber kalabalık ailelerde, örneğin 10 kişilik bir kalabalık ailede her bir kişi için Fıtır sadakasını hesapladığımız zaman 280 TL eder. Bu Fıtır sadakasını birkaç parçaya bölebilirler mi? Bir Fıtır sadakası birden fazlaya bölünemeyeceği için bunu dikkate alacak şekilde ikiye, üçe bölebilirler. Fakat birkaç parçaya bölüp de verecek kişinin işine yaramayacak hale getirilmesi de doğru değildir. Fakirin ihtiyacını görmeyecek şekilde bölmeleri doğru değildir.
Rabbim Sıhhat ve Afiyetle Ramazan-ı Şerif’in orucunu tutmayı cümle Ümmeti Muhammed’e nasip eylesin. Allah hepinizden razı olsun.
