TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu Erzurum Bölge Müdürlüğünden alınan verilere göre Ülkemizde 5-17 yaş grubunda ekonomik faaliyette çalışan çocuk sayısı 720 bin kişi oldu. “Çocuk İşgücü Araştırması” adlı özel konulu araştırma 2019 yılının IV. çeyreğinde (Ekim-Kasım-Aralık) Hane halkı İşgücü araştırması ile birlikte 5-17 yaş grubundaki çocuklara uygulanmıştır. Bu araştırma daha önce uygulanan Çocuk İşgücü Araştırmaları ile kapsam ve yöntem açısından farklılıklar içermektedir. Bu farklılıklar; 2014 yılı itibarıyla Hanehalkı İşgücü Araştırması yapısında gerçekleştirilen üzenlemelerden ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün çocuk işgücü araştırmalarında temel aldığı 5-17 yaş grubunun kapsanmasından kaynaklanmaktadır. Bu haber bülteninde geçen “çalışan çocuk” ifadesi bir ekonomik faaliyette çalışan çocukları belirtmektedir. 5-17 yaş grubunda ekonomik faaliyette çalışan çocuk sayısı 720 bin kişi oldu. Türkiye genelinde 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 16 milyon 457 bin kişi olarak tahmin edildi. Bu yaş grubundaki çocuklar, kurumsal olmayan nüfusun %20,3’ünü oluşturdu. Yaş grupları itibarıyla, 5-11 yaş grubundaki çocuk sayısı 9 milyon 12 bin, 12-14 yaş grubundaki çocuk sayısı 3 milyon 796 bin, 15-17 yaş grubundaki çocuk sayısı ise 3 milyon 649 bin kişi olarak tahmin edildi. Bir ekonomik faaliyette çalışan 5-17 yaş grubundaki çocuk sayısı 720 bin kişi olup çalışan çocuklar arasında 5 yaşında çocuk gözlenmedi. 5-17 yaş grubunda çalışan çocukların aynı yaş grubundaki çocuklar içinde payını gösteren istihdam oranı ise %4,4 oldu. Ekonomik faaliyette çalışan çocuklara ilişkin temel göstergeler, 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019 Çalışan çocukların %79,7’sini 15-17 yaş grubundakiler oluşturdu Çalışan çocukların %79,7’sini 15-17 yaş grubundakiler oluştururken, %15,9’unu 12-14 yaş grubundakiler, %4,4’ünü ise 5-11 yaş grubundaki çocuklar oluşturdu. Cinsiyete göre incelendiğinde, çalışan çocukların %70,6’sını erkek çocukların, %29,4’ünü ise kız çocukların oluşturduğu görüldü. Çalışan çocukların %65,7’si aynı zamanda eğitime devam etti. Çalışan çocukların %65,7’si bir eğitime devam ederken, bu oran erkeklerde %65,6, kızlarda %66,1 oldu. Yaş gruplarına göre, 5-14 yaş grubundaki çalışan çocukların %72,0’ı, 15-17 yaş grubunda çalışan çocukların ise %64,1’i aynı zamanda bir eğitime devam etti. Çalışan çocukların %34,3’ü eğitime devam etmedi.
Eğitime devam durumuna göre ekonomik faaliyetlerde çalışan çocuklar, 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Ekonomik faaliyetlerde çalışan çocukların eğitime devam durumu (%), 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Çalışan çocukların %35,9’u hanehalkının ekonomik faaliyetine yardımcı olmak için çalıştı
Çalışan çocukların çalışma nedenlerinde ilk sırayı %35,9 ile “hane halkının ekonomik faaliyetine yardımcı olmak”, alırken bunu, %34,4 ile “iş öğrenmek, meslek sahibi olmak” %23,2 ile “hane halkı gelirine katkıda bulunmak” izledi. Çocukların %6,4’ü ise “kendi ihtiyaçlarını karşılamak” amacıyla çalıştı.
Ekonomik faaliyetlerde çalışan çocukların çalışma nedeni (%), 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Çalışan çocukların %45,5’i hizmet sektöründe yer aldı
Çalışan çocukların %30,8’i tarım, %23,7’si sanayi %45,5’i ise hizmet sektöründe yer aldı. Yaş grubuna göre incelendiğinde; 5-14 yaş grubunda çalışan çocukların %64,1 ile tarım sektöründe 15-17 yaş grubunda çalışan çocukların ise %51,0 ile hizmet sektöründe ağırlık kazandığı görüldü.
Ekonomik faaliyet koluna göre çalışan çocuklar, 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Çalışan çocukların %63,3’ü ücretli veya yevmiyeli olarak çalıştı
İşteki durumuna göre çalışan çocukların %63,3’ü ücretli veya yevmiyeli, %36,2’si ücretsiz aile işçisi, %0,5’i ise kendi hesabına olarak çalıştı.
İşteki duruma göre çalışan çocuklar, 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Çalışan çocukların %66,0’ı düzenli bir işyerinde çalıştı
Çalışan çocukların %66,0’ı düzenli işyerinde, %30,4’ü tarla-bahçede, %3,0’ı seyyar sabit olmayan işyeri veya pazar yerinde, %0,5’i ise evde çalıştı.
Yaş grubu, cinsiyet ve işyeri duruma göre çalışan çocuklar, 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Çalışan çocukların %12,9’u aşırı sıcak/soğuk ya da aşırı nemli/nemsiz bir ortamda çalıştı
Çalışma ortamında fiziksel sağlığı olumsuz etkileyen faktörler incelendiğinde; çalışan çocukların %12,9’unun aşırı sıcak/soğuk ya da aşırı nemli/nemsiz bir ortamda çalıştığı, %10,8’inin kimyasal madde, toz duman veya zararlı gazlara maruz kaldığı görüldü. Çalışan çocukların %10,1’i zor duruş şekli veya harekete maruz kaldı veya ağır yük taşıdı, %10,0’ı ise gürültü veya şiddetli sarsıntıya maruz kaldı.
Çalışan çocukların %6,4’ünün çalıştığı ortamda kaza riski ile karşı karşıya kaldığı, %4,6’sının ise çalıştığı işyerinde göz yorgunluğu veya görsel odaklanma konusunda risk altında olduğu belirlendi.
Çalışma ortamlarında fiziksel sağlığı olumsuz etkileyen faktörler (%), 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Çalışan çocukların %1,3’ü çalıştığı yerde bir yaralanma veya sakatlanma yaşadı
Çalışan çocukların %1,3’ü çalıştığı yerde bir yaralanma veya sakatlanmaya maruz kalırken, %4,4’ü çalıştığı yerde yaralanma veya sakatlanma durumuna tanık oldu. İşyerinin çalışma koşullarından kaynaklı herhangi bir rahatsızlık geçirenlerin oranı %0,6 iken, bu duruma tanık olanların oranı %2,2 oldu. Çalışan çocukların %0,1’i çalıştığı yerde fiziksel, sözlü şiddet veya kötü muameleye maruz kalırken, bu duruma tanık olanların oranı ise %1,5 oldu.
Çalışma ortamlarında etkileyen/etkileyebilecek elverişsiz faktörler (%), 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocukların oranı %45,5 oldu
Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocuklar, hane için alışveriş, temizlik, yemek, ütü vb. ev işleri ile hanede kendinden küçük çocuklara veya yaşlı/engelli/hasta bir yakına bakma konularında ailesine destek olan çocukları ifade etmekte olup, çalışan çocuk kapsamında yer almamaktadır. Bu çerçevede, 5-17 yaş grubunda, ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocukların oranı %45,5 oldu. Bu oran, erkek çocuklarında %40,0; kız çocuklarında %51,3 oldu.
Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocukların %43,5’i hane için alışveriş yapma, çamaşır-bulaşık yıkama, ütü yapma, yemek pişirme, ev eşyalarının temizliği gibi işlerde, %23,2’si hanede kendinden küçük çocukların bakımında, %5,4’ü ise hanedeki yaşlı/engelli/hasta bir yakınının bakımında ailesine yardımcı oldu.
Ev işlerinde yardımcı olma durumuna göre çocuklar (%), 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Ev işlerine yardımcı olan çocukların %40,2’si haftada iki saat ve daha az zaman harcadı
Ev işlerinde ailesine yardımcı olan çocuklar referans haftasında ortalama 5,8 saat bu işlere zaman ayırdı. Çocukların %40,2’si referans haftasında ev işlerine iki saat ve daha az zaman harcarken, %37,0’ı 3-7 saat, %14,5’i 8-14 saat, %5,4’ü 15-20 saat, %3,0’ı ise 21 saat ve daha fazla zaman harcadı.
Cinsiyete göre incelendiğinde; kız çocuklarının ev işlerine daha fazla zaman harcadığı görüldü. Erkek çocukların %16,3’ü, kız çocukların ise %28,3’ü ev işlerinde haftada 8 saat ve daha uzun süre katkı sağladı.
Referans haftasında ev işlerine harcanan haftalık fiili süreye göre çocuklar, 5-17 yaş, IV. Çeyrek: Ekim-Aralık, 2019
Haber: Sebahattin KAPLAN
