Altıntepe Urartu Kalesi; tapınak-saray kompleksi, sütunlu kabul salonu, açık hava tapınağı, üç adet mezar ve depo binasından oluşan ve günümüze kadar ulaşabilmiş Urartu şehirlerinden birisidir.
Altıntepe Urartu Kalesi; tapınak-saray kompleksi, sütunlu kabul salonu, açık hava tapınağı, üç adet mezar ve depo binasından oluşan ve günümüze kadar ulaşabilmiş Urartu şehirlerinden birisidir. Erzincan/Üzümlü İlçesi sınırlarında yer alan bölge, Urartu döneminde kurulan yerleşim bir yerleşim yeri olup, halen arkeolojik kazılar sürdürülmektedir. Erzincan ovasının kuzey doğu kenarında yer alan volkan konilerinden en ilgi çekici olanı Altıntepe’dir. Bölgede ilk kez 1959 yılında Ankara Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Tahsin Özgüç tarafından kazılara başlanmıştır. 1967 yılına kadar sürdürülen kazılarda Urartu Dönemine ait önemli mimari kalıntılar ve küçük eserler ortaya çıkarılmıştır. Kazılardan ele geçen malzeme yayınlanan birçok makalede ve iki cilt kitapta değerlendirilmiştir. Ortaya çıkarılan Urartu dönemi yapıları Anadolu arkeolojisine önemli katkılar sağlamış ve temsil ettiği kültürün tek örnekleri olarak değerlendirilmiştir. Urartu Dönemine ait iç kale kapısı ve surları, tapınak-saray, iç surların hemen dışında depo binası ile tepenin güney yamacında açılan terasa yerleştirilen açık hava tapınağı ve yeraltına yapılan 3 adet taş örme mezar ortaya çıkarılmıştır. Kazı ve restorasyon çalışmalarına devam edilmektedir.
Erzincan’ın Üzümlü ilçesi sınırları içinde Munzur dağlarına bakan alana hakim yüksek bir tepe üzerinde kurulu olan Altıntepe Arkeolojik Höyüğü sahip olduğu mozaik döşemelerle tarihte yöreye ait kültürel ve sanatsal özelliklere ışık tutuyor. Halen arkeolojik kazıların devam ettiği höyükte Urartu dönemine ait olduğu anlaşılan pek çok önemli kanıt değerlendirilerek temsil ettikleri kültürün özellikleri hakkında bilgi edinilmesi sağlanmıştır. Urartu, Bizans ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapmış olan höyük Erken Doğu Roma Dönemine ait eserler barındıran tek merkezdir. Bu durumdan yola çıkarak Altıntepe Kilise Mozaiklerini M.S. 6. yy ortalarına tarihlemek mümkündür. Yapı duvarlarında gözlemlenen devşirme malzemeler de parçaların başka bir yapıya ait, belki de aynı işleve sahip, içinde var olan elemanların kilisenin daha erken dönemlerde kullanıldığının bir göstergesi olarak düşünülebilir. Yaklaşık 220 m²lik alanı kaplayan kilise iç zemini, güneydoğudaki pastophorion hücresi dışında yapı tamamen mozaiklerle döşenmiştir. Dikdörtgen panolarda, çeşitli geometrik ve bitkisel unsurun yanı sıra, dönem stilini yansıtan çok sayıda hayvan betimlemeleriyle de karşılaşılmaktadır. Zemin dışında, duvarların ve kemerlerin de mozaik ve duvar resimleriyle kaplı olduğu kalıntılardan anlaşılmaktadır.
Yapılan karşılaştırmalarda, Erzincan Altıntepe’de bulunan mozaiklerin Kilikya Bölgesindeki mozaiklerle teknik ve üslup açısından yakınlıklarının olduğu saptanmıştır. Benzerlik açısından Altıntepe mozaiklerinin, Doğu Anadolu Bölgesinde bir başka benzerin bulunmadığı yadsınamaz bir gerçektir. Bu mozaiklerin yanı sıra Altıntepe Ören Yeri’nin diğer tarihsel bulguları, alanında uzman tarihçiler tarafından daha detaylı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir. Gerekli incelenmeler yapıldıktan sonra eserlerin yüzeysel tanıtımından ziyade, daha kapsamlı ve detaylı bir tanıtımı ile Erzincan’a daha fazla sayıda turist davet edilerek kültür turizmine destek olunabilir. Şanlıurfa’da yeni keşfedilen Göbeklitepe Ören Yerinin geçmişine dair yapılan birçok tarihsel araştırmanın hiçbiri kesinlik kazanamamış olup, asılsız tahminlerden öteye gidememiştir. Bu nedenle Altıntepe Ören Yerinden elde edilen ve kesinlik kazanan bilimsel veriler altın değerinde bir tarihi kaynağı bizlere sunmaktadır. “Tarihin Sıfır Noktası” olarak da adlandırılan ve tarih araştırmacılarının odak merkezi haline gelen Altıntepe Ören Yeri kadim bir topluluğun çıkış noktası olarak ele alındığından doğru bir tanıtımın yapılması hem kültürel yapının geliştirilmesi hem de turistik potansiyelinin arttırılması açısından önem taşımaktadır.
