8°
Dijital oyun, kumar, akıllı telefon ve sosyal medyanın aşırı kullanımı gibi nedenlerden ötürü ortaya çıkan uzun süreli ekran maruziyeti, davranışsal bağımlılıklara zemin hazırlıyor. Uzun süreli ekran maruziyetinin yalnızca psikolojik değil fizyolojik açıdan da olumsuz etkileri bulunuyor.
Dijital oyun, kumar, akıllı telefon ve sosyal medyanın aşırı kullanımı gibi nedenlerden ötürü ortaya çıkan uzun süreli ekran maruziyeti, davranışsal bağımlılıklara zemin hazırlıyor. Uzun süreli ekran maruziyetinin yalnızca psikolojik değil fizyolojik açıdan da olumsuz etkileri bulunuyor. Ekran maruziyeti ve buna bağlı olarak hareketsiz kalmak, başta çocuk ve gençler olmak üzere her yaştan kişide çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkmasında etkili rol oynuyor. Bilgisayar, internet, dijital oyunlar ve mobil cihazların aşırı kullanımı sonucunda kişinin, teknolojinin zararlı etkileriyle karşılaştığı bir çeşit dürtü kontrol bozukluğu olan teknoloji bağımlılığı; baş, boyun ve sırt ağrılarından karpal tünel sendromuna, uykusuzluktan obeziteye, görüş problemleri ve göz kuruluğundan hayati risk oluşturan akciğer embolisine kadar birçok sağlık sorununu beraberinde getiriyor.
PSİKOLOJİK ETKİLER
Teknoloji bağımlılığı nedeniyle sosyal yaşamdan ve sosyal yaşamın gerektirdiği gerçek ilişkilerden uzaklaşan birey, çeşitli psikolojik sorunlar ile karşı karşıya kalabiliyor. Teknoloji bağımlığının risk faktörü olduğu psikolojik sorunlar arasında depresyon öncelikli olarak sayılabilir. Dijital oyun, kumar, akıllı telefon ve sosyal medyanın aşırı kullanımı gibi nedenlerden ötürü birey, depresyonun yanı sıra suçluluk duygusu ile de karşı karşıya kalabiliyor. Dış dünyadan ve çevresinden izole olan kişi, önceliklerini belirleyemeyerek planlarını sürekli erteliyor ve ailesi başta olmak üzere yakınlarından uzaklaşıyor. Uzun süre ekran karşısında kalmasından dolayı zaman kavramını yitirerek, sorumluluklarını aksatıyor. İşindeki veya okulundaki görevlerini yerine getirmeyi sürekli erteliyor veya aksatıyor. Anksiyete, korku gibi duygular yaşayan birey, ani duygu durum değişiklikleri ile karşı karşıya kalabiliyor. Yalnızlık hissi ile karşı karşıya kalan kişinin ailesinden ve sevdiklerinden uzaklaşması ve giderek yalnızlaşması içinden çıkılması zor bir kısır döngüyü de beraberinde getiriyor.
ÇAĞIMIZIN HASTALIĞI: OBEZİTE
Teknoloji bağımlılığının temel tanı kriterleri içinde bilgisayar, internet, dijital oyun, mobil cihazlar ve akıllı telefonlar gibi teknolojik cihazlarla ilgili aşırı zihinsel uğraş ve çekilme belirtileri (internete ulaşılamayan durumlarda disfori, anksiyete, irritabilite veya sıkılma hissinin olması) yer alıyor. İnternet bağımlılığı tanı kriterlerinde süre ile ilgili olarak ise günlük en az altı saat kullanım ile (iş/akademik amaçlı kullanım hariç) en az üç ay devam eden kullanım süresi tanımlanıyor. Gerçek sosyal yaşamdan kopup uzun süre ekran karşısında kalan kişilerde, özellikle de gençler ve çocuklarda, obezite kaçınılmaz hale geliyor. Obezite sonucu ortaya çıkan diyabet, kalp-damar hastalıkları, kas-iskelet sistemi hastalıkları gibi sorunlar sağlığı tehdit edici boyutlara ulaşıyor. Ekran başında tüketilen sağlıksız atıştırmalıklar, abur cuburlar, yüksek yağ ve şeker oranına sahip yiyecekler de obezite riskini artırıyor. Modern çağın en yaygın halk sağlığı sorunu haline gelen obezite ile mücadele ile teknoloji bağımlığının önüne geçilmesi arasında paralel bir ilişki bulunuyor.
HAREKETSİZLİĞİN SONUCU: KAS VE İSKELET SİSTEMİ HASTALIKLARI
Ekran başında uzun saatler geçirmek boyun ve omuz bölgesindeki kaslarda ağrıya neden olmakla beraber omurga eğriliği, kamburluk gibi sorunlara sebebiyet veriyor. Bu durum özellikle de çocukları ve gelişme çağındaki gençleri olumsuz etkiliyor. Duruş ve oturuş bozukluğundan kaynaklanan kas gerilmeleri kas ve iskelet sistemi bozukluklarına yol açan uzun süre ekran karşısında kalma durumu, çocukların karın ve sırt kaslarında zayıflığa yol açıyor. Ayrıca özellikle son yıllarda akıllı telefon ve tablet kullanımının artmasıyla başparmak tendiniti daha sık görülüyor. Bu sorun karıncalanma ya da hissizlik ile belirti veriyor. Bunların yanı sıra el bileğindeki zorlamalara bağlı olarak gunyon kanal ve karpal tünel sendromu gibi zedelenme ve sinir sıkışmaları ortaya çıkıyor.
GÖRMEYE BAĞLI SORUNLAR
Uzun süre ekran karşısında zaman geçirmenin bir diğer olumsuz etkisi ise göz sağlığımızda ortaya çıkıyor. Uzun süre ekrana bakmak göz yorgunluğuna, gözde kuruluğa, ağrıya ve acıma hissine neden oluyor. Kişilerde göze bağlı oluşan baş ağrısının yanı sıra bulanık görme, gözlerde batma, sulanma bazen ise çift görme şikayetleri ortaya çıkabiliyor. Görme sistemindeki bu tip bulgular vücut yorgunluğuna ve mental yorgunluğa da neden oluyor. Ekran ışığı görsel kontrastı azaltan ve netliği etkileyen parıltı yayarken, melatonin hormonunu engelleyerek uykusuzluğa da yol açıyor. Bu nedenle uzmanlar yatmadan en az iki saat önce ekran kullanımının kesilmesi gerektiğini ifade ediyor. Görme ile ilgili sorunlar, diğer sağlık problemlerinde de olduğu gibi, özellikle çocuk ve gençleri tehdit ediyor. Uyku düzeni ve kalitesi etkilenen çocukların sağlıkları ve gelişimleri sekteye uğruyor.
AKCİĞER EMBOLİSİ RİSKİ
Uzun saatlerini ekran karşısında geçiren kişilerde kan akışıyla ilgili sorunlar baş gösterebiliyor. Sağlıklı bir kan akışı için kasların hareket etmesi gerekiyor; uzun süre hareketsiz kalmak ise kanın akışkanlığını azaltarak pıhtıya neden oluyor. Damar tıkanıklıkları yaşamı tehdit edecek boyutlara ulaşabiliyor, akciğer embolisine yol açıyor. Sakat kalmaktan kalbin durmasına kadar uzanan geri dönüşü olmayan hastalıklara yol açan bu durum teknoloji bağımlılığının tehlikeli boyutunu ortaya koyuyor.
