22°
Tarihten günümüze birçok kahramanlık, yiğitlik, ağır başlılık, sabır, zafer ve daha birçok destansı öykülerin halk bilimiyle yoğrularak anlatıldığı folklor bir kültür mirası olarak yerini koruyor. Erzincan folkloru dediğimizde ise coğrafyamızı en iyi bir şekilde anlatmanın önemli bir ifadesi oluyor.
Tarihten günümüze birçok kahramanlık, yiğitlik, ağır başlılık, sabır, zafer ve daha birçok destansı öykülerin halk bilimiyle yoğrularak anlatıldığı folklor bir kültür mirası olarak yerini koruyor. Erzincan folkloru dediğimizde ise coğrafyamızı en iyi bir şekilde anlatmanın önemli bir ifadesi oluyor. Halk bilimi dedik çünkü folk ve lore kelimeleri İngilizce’de halk ve bilim kelimeleriyle eşleşiyor. 1878 yılında İngiltere’de kurulan “Folklore Society” adlı bir dernek folklor sözcüğünün bir bilim dalına dönüşmesine önemli katkıda bulundu. Yaşam biçiminden politikaya ve sosyolojiye kadar birçok ayrıntıyı içinde barındıran folklor, insana ilişkin incelenmesi gereken en önemli bilim dalları arasında yerini alıyor.
Folklor bilindiği üzere yalnızca halk oyunları olarak değerlendirilmiyor. Eski olan şeyleri, halk sanatlarını, halk endüstrisini, geleneklerin halk üzerinde yarattığı etkiler, fikirler, efsaneler ve hatta inanışlarda bu bilimin bir parçasıdır.
Erzincan folklorunu simgeleyen birçok konu vardır. Bunlardan biri halk oyunlarında sergilenen “bar” Erzincan ovasını simgeleyen halka duruşuyla, ağırbaşlılığı simgeleyen ağır figürleriyle, el vurma ve dövme dediğimiz mendil, bıçak ve kaşık gibi araçlarla kendine özgü bir bilimi yansıtır.
Bir başka örnek ise Erzincan bakırıdır. Halkın geçim kaynağının temel bir örneği olan bakırcılık üzerine işlenen ince, narin, kabartma özelliği bulunan yönleriyle sanatın folklorik ifadenin bir biçimini yansıtır.
Halıcılık dediğimizde ise bir başka bilimin dokuma sanatı yoluyla ifade edildiğini görürüz. Düğümlü dokuma, estetik ve coğrafik özellikleri simgeleyen resimler duygu ve düşüncelerin anlatıldığı bir sanat haline gelmiştir.
Giysilerde ise ayrı bir anlatım dili vardır. Kadınlar astarlı iki entariyi üstü üste giyerler. Entariler topuğa dek uzanır. Geniş şalvar, uzun keten veya bürümcük gömlek, şal kuşak, gümüş kemer, peştamal, yazma, dikişsiz ihram bütünlüğün birer parçalarıdır. Erkeklerde ise siyah ya da koyu kahverengi, paçaları bol pantolon, yakasız, kenarları işli avcı yeleği, yünden dokunmuş bel kuşağı, geniş ya da sivri uçlu yemen, renkli yün çorapları mahalli giyim tarzının bir ifadesi olmuştur.
Erzincan yöresinin bir başka folkloru halk edebiyatıdır. Çevremizdeki objelerle bir bütün olarak etkileşim halinde olduğumuz gibi duygu ve düşüncelerimizde de bu yaratımlar mevcuttur. Özellikle halkın güç koşullar altında yaşamlarından izler taşıyan bu örneklerden biri ozanlık bir diğeri ise maniciliktir. Şemsi Hayal, Salih Baba, Aşık Davut Sulari, Kemahlı Tabir, Aşık Beybani, Aşık Müslüm Akbaba, İsmail Daimi Erzincan halk ozanlarındandır. Yöre manileri sevgi, gurbet, sıla, özlemi, elem ve ızdırap duygularını dile getirir.
Atlı Cirit Sporu’nun Erzincan’da bilinen tarihi ise 19. Yüzyıla dayanmaktadır. Erzincan’da cirit sporu özünde mertlik, çeviklik, uyanıklık ve diğer spor dallarında olmayan bağışlama vardır. At ve ciritçi Erzincan’a özgü folklorik özellikleri yansıtan giysilere kuşanarak yarışırlar.
Erzincan efsanelerine sıra gelince dillerden düşmeyen halkın zenginliğini ifade eden ve insanlarının doğruluk, iyilik, yardımlaşma, manevi değerlerine saygı gibi bir çok konuda kendisini temsil eden yazılı efsaneler bulunmaktadır. Ruhi Kara’nın, Erzincan efsaneleri ile ilgili yapmış olduğu çalışmasında; dini ve dini binalarla ilgili efsaneler, evler ve insanların yaşadığı yerlerle ilgili efsaneler, tabiat, kırlar ve Erzincanlı ünlüler ile ilgili efsaneler olmak üzere toplam 163 efsane incelenmiş ve derlenmiştir. Efsanelerden en bilinenler; Terzibaba, Mama Hatun, Sultan Melik, Kırkgöz, Kalecik, Kızıldağda Kırk Kızlar, Koca Karı Fırtınası vb.
