4°
Her yıl 23 Mart günü Dünya Meteoroloji günü olarak kutlanıyor. Dünya Meteoroloji günü WMO’nun (Dünya Meteoroloji Örgütü) kuruluş gününü simgeliyor. 1950 yılından beri ülkemizde ve dünyada çeşitli etkinliklerle kutlanan bu günde her yıl belirli bir tema üzerinden konuyla bağlantılı yönlerine dikkat çekiliyor.
Her yıl 23 Mart günü Dünya Meteoroloji günü olarak kutlanıyor. Dünya Meteoroloji günü WMO’nun (Dünya Meteoroloji Örgütü) kuruluş gününü simgeliyor. 1950 yılından beri ülkemizde ve dünyada çeşitli etkinliklerle kutlanan bu günde her yıl belirli bir tema üzerinden konuyla bağlantılı yönlerine dikkat çekiliyor. 2022 yılının teması ise “Erken Uyarı ve Erken Eylem-Afet Riskinin Azaltılması İçin Hidrometeorolojik ve İklim Bilgileri” konusu seçildi. Konuyla birlikte dünyada yaşanan doğal afetler ardından insanların yaşadığı büyük yıkımların önüne geçilmesi amacıyla devreye girecek olan erken uyarı ve erken eylem sistemi ve anlayışı ön plana çıkacak. Alınacak tedbirler ile yüzbinlerce insan yaşamı kurtarılabilecek. Deprem, Yanardağ patlaması, Tsunami, Hortum, Sel baskını, Orman Yangınları, Heyelan gibi devasa kitleleri riske sokabilecek afetler karşısında insan refleksinin bir nevi ön gücü olabilecek.
Örneğin, tsunami gerçekleşmeden evvel suyun geri çekildiğini bilmek çok kişinin hayatını kurtarıyor. Dev dalgalar kıyıya vurmadan önce suyun geri çekilmesini afetin habercisi olarak tanımlanması sayesinde birçok insan tedbirini alıyor ve hayatı kurtuluyor. Benzeri afetlerde de nasıl hareket edilmesi konusunda belli bir bilincin yerleşmesi gerek. Ayrıca, alabileceğimiz önlemlerde meteoroloji bilgisini kullanmak, afetten üç dört adım ileride gidebilmek demek. Bir kasırganın oluşturacağı tahribat, sistemlerle önceden izlenerek yarı yarıya indirilebilir. Dolayısıyla meteoroloji alanına yapılacak yatırımlarla hava tahminleri çok daha iyi bir seviyeye getirilerek tayfunların, tsunamilerin, doğal afetlerin önüne geçilebilir.
Erken uyarı sistemleri, inverziyon gibi durumları da tahmin ederek hava kirliliğine bile önlem alınmasını sağlayabiliyor. Lodos tahmini ile karbon monoksit zehirlenmelerinin önüne geçilebiliyor. Bu tür sistemlerin handikabı tabii şu olabilir; Yüksek maliyet! Ama bu tür sistemlerin yokluğu da afet gerçekleştiğinde çok daha pahalı bir faturaya patlıyor. Dünya Bankası’nın bir hesaplamasına göre, 1990’lı yıllardaki doğal afetlerin yol açtığı maddi zarar 670 milyar dolara varmış. Ancak önlem ve erken uyarı sistemlerine 40 milyar dolarlık yatırım yapılmış olsaydı, bu zarar 280 milyar dolar daha az olacaktı. Sonuç olarak, bu tarz yatırımların eksikliği hem can hem mal kaybına yol açıyor.
Özellikle ülkemizde Orman yangınları afeti de en çok canımızı yakan konular arasındadır. Aynı zamanda, en fazla tedbiri de alabileceğimiz alan. Felaket yaşanmadan önce yapılabilecek birçok şey var. Meteorolojik faktörlerin izlenmesi ise bunlardan en büyük paya sahip olanı. Gerek insan kaynaklı gerek doğaya bağlı bir sebepten olsun, orman yangınları meteorolojik koşullar uygun olduğunda meydana geliyor. Hava sıcaklığının 40 derecenin üzerine çıktığı, nispi nemin yüzde 20’nin altına düştüğü hava koşullarında orman yangını çıkma riski çok yüksek mesela. Bu şartlar altında çıkan yangınlar, rüzgâr da varsa çok hızlı bir şekilde yayılabiliyor. Bununla birlikte, kararsız hava koşullarının etkisiyle yanan kabuk, yaprak ve kozalaklar kilometrelerce uzağa sıçrama yaparak yeni yangınların oluşumuna da neden olabiliyor. İşte bu tarz durumlarda yangını kontrol altına almak ekstra güçleşiyor.” Orman Yangını Erken Uyarı Sistemi” ise maksimum-minimum sıcaklık, nispi nem, yağış, rüzgâr yönü gibi meteorolojik koşulları tahmin ederek risk haritalarının oluşturulmasını, dolayısıyla önceden tedbir alınabilmesini sağlıyor.
